Albert Einstein, kendisini “militan” bir barış yanlısı olarak niteler: “Sadece barışçı değil, militan bir barışçıyım. Barış için savaşmaya hazırım.”
Yahudiler, dokuzuncu yüzyıldan itibaren Ukrayna'da yaşamışlar modern Yahudi teolojik ve kültürel gelenekleri geliştirmişler.
Ukraynalı Yahudiler Avrupa'nın üçüncü, dünyanın ise beşinci büyük Yahudi cemaatidir, ancak her zaman zulümle karşı karşıya kaldılar.
2. Dünya Savaşı ve Shoa'dan (Holokost) önce, Ukrayna'nın kentsel nüfusunun üçte biri Yahudi'ydi, Aşkenazlık, Sefarad, Dağ Yahudileri, Kırım Karaitleri ve Krymchak Yahudileri.
***
BAAL SHEM TOV
Belki de en büyük Ukraynalı Yahudi yeniliği Hassidizm'di: Litvanyalı, eğitimli bir elitle sınırlı olan, geleneksel, katı Talmudist Yahudilikten, daha az resmi ve daha kişisel, hatta neşeli, kendinden geçmiş ve müzikal bir Yahudilik…
Baal Şem Tov (1698-1760), İsrailli ben Eliezer, Yahudiliği derinden değiştirdi, önce on sekizinci yüzyılın Ukraynalı ve Polonyalı Yahudileri için, sonra tüm Doğu Avrupa için ve son olarak da her yerdeki Yahudiler için…
Baal Şem Tov, hem Kabbalah'a (Yahudi mistisizmi) hem de fakir ama dindar ve hayırsever Yahudiler hakkında basit hikayelere dayanan Hassidizm'i öğretti.
Kabbalah, daha iyi bir dünyaya (gelecek dünyaya) mistik bir kaçış sağladı ve hikayeler yoksullara, ezilenlere teselli ve hatta neşe hissi verdi.
Baal Şem Tov fikirleri:
1) Dini panteizm yani Tanrı'nın her yerde olması.
2) Günlük hayatımızın her alanında Tanrı'ya hizmet etmek.
3) Sürekli yaratılış, yani her şeyin gerçek gerçekliği, her şeyi var eden ve sürekli olarak var eden Tanrı'nın sözüdür.
4) Dvekut, yani Tanrı ile mistik duygusal birliktelik, çünkü biz Tanrı'nın bir tezahürüyüz ve Tanrı'ya doğa, tefekkür, dua, ibadet, çalışma ve vahiy yoluyla ulaşabiliriz.
Baal Şem Tov, bireyin Tanrı’yı ve iyiliği aramasını öğretmek için başladı, sadece dua kitabı aracılığıyla değil, arkadaki duygu, ilahi özlem yoluyla.
***
1648-1657'de, Ukraynalı Cossack Hetman (ordu komutanı) Bohdan Khmelnytsky, Khmelnytsky ayaklanması olarak bilinen bir Cossack isyanına öncülük etti. Polonyalıların onları köle olarak sattıklarını iddia ettiler.
Bu, "ilk pogrom" ölümcül bir antisemitik isyana yol açtı.
Kazaklar ve Kırım Tatarlarından oluşan bir ordu otuz bin Yahudi'yi katletti ve 300 Yahudi cemaatini yerle bir ettiler.
1821'de Konstantinopolis'teki, Rum Ortodoks patriği öldükten sonra Odessa'daki isyancılar 14 Yahudi'yi öldürdü.
Gecen gece, CNN de Ukranya Cumhurbaşkanı Zelensky’I, Kiev’deki nükleer santralin ateşe dönmesinden sonra verdiği roportajda, olası nükleer savaştan bahsediyordu, öylesi bir durumda, olabilecekleri düşünmek dahi insanı derin bir karamsarlığa ve korkuya itiyordu, Bu anlamsız savaşı, olası sonuçlarını durdurmak istiyordum ama elimde bu satırları yazmaktan başka bir güç yok maalesef.
İnsancıl, aile babası, içimizden biri Zelensky. Söyleşi esnasında, üzerinde solmuş bir tshirt, göz altları yorgunluktan kararmış, zayıf bir İngilizce ile derdini anlatmaya çalışıyor, sonra konuşmasını Rusçaya çeviriyor, tüm dünyadan yardım istiyor, savaşın bitmesini, ülkesini, ailesini normal hayata döndürmek istiyor.
İster bir ülkeyi, ister bir şirketi, ister ailenizi yönetin, lider olmak kolay değil, geçmiş dönemlerde şirket yöneticilerinin, elemanlar üzerinde korku salanları makbuldu, şimdi ise tam tersi lider modelleri gözde. Şimdilerde, çalısanları ile yakın temasta olan, onlara arkadaş gibi davranan, egosu düşük, vizyon sahibi, inançlı, kararlı, tutkulu, ama en önemlisi kendini bizden olduğunu hissettiren lider modelleri makbul. Güven veren ve motive eden modeller, Zelenzky de onlardan biri…
Geçmişinde bir komedyen olan, Zelensky’nin karşısındaki rakip, Zelensky’inin tam tersi özelliklerde, Zelenskiy’nin işi zor…
Zelensky ile ilgili okuduğum bilgilerden biri, ofislerde kendi fotoğrafını istemediği ile ilgili, “Ofislerinizde başkanların fotoğrafına ihtiyacınız yok, onlar ikon veya simge değil, duvarlarınıza çocuklarınızın fotoğraflarını asın ve kararlarınızı verirken onların fotoğraflarına bakın” demiş etrafındaki ofis çalışanlarına.
Iki parantez arasında yaşayıp, bir çırpıda terkedeceğimiz bu diyarda, insanların, deneyimlemesi gereken sevgi, ve barış iken; kan, ateş ve bombalar görmek anlamsız.
Dünyanın egoları yüksek, bencil liderler tarafindan mahvedilmesine içim dayanmıyor…
Halkların diktatörlere değil, komedyenlere ihtiyacı var!
Rahel-Çela Behar
Comments