Bugün 21 Haziran yaz gündönümü, yani en uzun gün bugün gerçekleşiyor. Toplamda kaç saat gün ışığına maruz kalacağımızı ya da güneş ışınlarının hangi dönenceye veya yarımküreye dik geleceğini sormayın lütfen, inanın hatırlamıyorum. Bütün bu detayları ilkokuldayken öğrenmiştim, tahmin edersiniz ki aradan geçen zaman zarfında hepsi aklımdan uçup gitti… En uzun günün bana göre en keyifli yanı, yazın başlangıcını ifade ediyor olması! Ilık ve hafif esintili yaz gecelerinin başlangıcı olarak görürüm hep 21 Haziran’ı. Bahçede ya da terasta geçirilen upuzun saatler, ultramarin bir maviye bürünerek geç kararan gökyüzü ve tupturuncu güneş batışları gelir ilk anda aklıma.
Oysa benden daha bilimsel insanlar güneşin gökyüzündeki konumunu binlerce yıldır gözlemlemişler. Gündönümü dini ritüellere ilham vermiş ve hatta bu olayı kutlamak için anıtlar inşa etmişler. Araştırmacılar, gün dönümlerinin Stonehenge’de özellikle paganlar ve druidler tarafından binlerce yıldır kutlandığına inanıyor. Ayrıca bu özel günde, İngiltere’deki Stonehenge’de güneşin, taşlardan oluşan antik bir çember girişinin arkasında yükselerek ışınlarını anıtın merkezine ulaştırdığı biliniyor.
Yine İngiltere’deki St. Neots Müzesi’ne göre, bazı eski Yunan takvimlerinde yaz gün dönümü yeni yılın başlangıcını müjdeleyerek Olimpiyat Oyunları’nın başlangıcına bir aylık süre kaldığını gösteriyordu. ABD’de, ovalarda ve Rocky Dağları’nda yaşayan bazı Kızılderili kabileler, yaz gündönümünü kutlamak için halen Güneş Dansı yapıyor. Modern pagan dinlerinden Wiccan dininde ise insanlar güneşin dönüşünü ve sıcak ayların gelişini haber vermek için kış gün dönümünde antik bir pagan kış festivali olan Yule’yi kutluyor. Bu arada “gündönümü” kelimesi, “güneş (sol) duruşu (stitium)” anlamına gelen Latince solstitium kelimesinden geliyormuş.
Şimdilerde bu dini ritüellerin yerini kapitalizm aldı. Yılın en uzun günü ile alakasını pek çözemesem de (sanırım gün uzadıkça insanın bir şey alası geliyor), bütün online alışveriş siteleri sıraya girip, en fazla indirimi kimin vereceği konusunda kapışıyorlar. Sanırım mağazalardan en fazla SMS ve e-posta aldığım gün 21 Haziran! “En uzun güne %21 özel indirim başladı” ya da “Fırsatı kaçırmayın, en uzun güne özel 2 öde, 3 al kampanyası.” Koş vatandaş koş, kapanın elinde kalıyor… Gerçi bu indirimlerin birebir aynılarına yılın en uzun gecesi olan 21 Aralık’ta da rastlamak mümkün. Gece mi daha uzun, yoksa gündüz mü, hiç fark etmez – siz yeter ki bol bol alışveriş yapın.
Demem o ki, bu aydınlık saatleri alışveriş yaparak geçirmek isterseniz, ne âlâ, ama benim naçizane tavsiyem bu uzun günleri olabildiğince dışarıda geçirmeniz. Güzel bir yürüyüş yapın, bisiklete binin, deniz kıyısına gidin, güneşlenin, fırsatınız varsa yüzün, piknik yapın… Ve yazımın başında da belirtiğim gibi güneşin batışını izleyin. Çünkü güneşin batışı, güneşin bize verdiği bütün olağanüstü şeyleri takdir etmek için harika bir fırsattır.
Comments