(Yazarı sesli dinlemek için tıklayınız)
Atık sularını yeniden değerlendiren ve özellikle tarıma kazandıran ülkelerin başında İsrail var. Oran: % 90 civarında. Ondan sonra düşük düzeyle İspanya geliyor.
Aslında tüm “atık sular” doğa tarafından birçok katmandan geçerek yeniden değerlenir ve temizlenir. Bu süreç yıllar hatta yüzyıllar sürer. Fakat sisteme hızla yeniden kazandırılmaları ancak özel havuzlarda dinlendirilmeleri ve kimyasal prosesler sonucudur; Tarım ve bahçe sulaması, araç yıkama ve benzer amaçlara yönelik olarak. İçme suyu vasfına kavuşmaları daha kompleks bir süreci gerektirir.
İsrail’de atık suların yeniden değerlendirilmesindeki azim genelde kuraklık, akarsu eksikliği, yağışların azalması ve güvenlik olgularından kaynaklanır. Ayni olumsuz koşulları içeren birçok ülke (Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan) çok daha maliyetli yatırımlarla deniz suyunu tatlılaştırarak sıkıntının üstesinden geldiler. İsrail’de de denizden elde edilen su toplam ihtiyacın % 40’ını karşılıyor fakat atık suların yeniden kullanılabilir kaliteye getirilmesi salt sermaye gücüne bağlı değil. Bu bir öncelik, eğitim ve enerji tasarruf programı.
Bu açıdan İsrail’in bu konudaki birinciliği deniz suyunun tatlılaştırılmasından daha değerli kanımca. Amaç: Geri dönüşüm veya yeniden kazanım! Tüm dünyada artan bir tempo ile eski giysilerimizi, artık teknolojik ömrünü doldurmuş cihazlarımızı, kullanmaktan vazgeçtiğimiz ev eşyasını “yeniden dönüştürerek” ya işimizi görecek noktaya getirmek veya içindeki malzemeyi yeni ürünlerde değerleme sürecine girdik.
Örnek olarak İsviçre’li Nestle 2025’e kadar ürünlerindeki tüm ambalaj malzemesini % 100 geri dönüşümlüye çevirecek. Bu sayede bakire plastic (virgin plastic) kullanımını % 35 düşürmeyi amaçlıyor.
Yarı-iletken üreticisi Intel ise bozuk olan ve şirkete iade edilen ürünlerin yalnız %1’ini çöpe attıklarını, geri kalanların malzemesini ise tamamen değerlendirdiklerini açıklıyor. Hatta “döngüsel ekonomi” (circular economy) için son ürünlerdeki tüm ham maddeyi yeniden ayrıştırmaya ve kullanıma hazır duruma getirmeyi amaçlıyorlar.
O halde neden bizler, bireyler, devamlı yeni giysiler, ev eşyası, yeni araçlar, en son akıllı telefonlar peşinde koşarken dünyanın hızlanmakta olan ham madde gereksinimine, tüketilen suyuna, kullanılan temiz havasına pek aldırış etmiyoruz? O yeni tişörte, pantalona, kazağa gerçekten ihtiyaç var mı? Yoksa çok ucuzladığı ve yeni renklerle donatıldığı için mi tercih ediyoruz?
Firmalarda, devletlerde ve kurumlarda giderek artan bu doğa duyarlılığı, atığı yeniden değerlendirme hedefi tüketicilerde de ayni oranda hissediliyor mu? Aramızda sırf bu yüzden yeni eşya almaktan vaz geçen, hatta eskilerini onarmayı veya boyayarak yenileyenleri kutlamak isterim.
Başlıktaki “yaşam atıkları” hem her ev değiştirdiğimizde attığımız ürünleri içeriyor, hem de daha genel anlamda gençliğimizde iyi yaptığımız bir sporu veya merak ettiğimiz bir hobiyi zaman geçince artık hayatımızdan artık sildiğimizi, “bizden geçti” dediğimizi veya “artık ömrünü doldurdu” diyerek gözardı etmemizi yansıtıyor.
Belki yaş aldıkça futbolu veya basketbolu bırakmanız gerekebilir. Fakat siz: O kadar güzel yüzen hanımefendi, tempolu koşan beyefendi…neden bıraktınız sporu? Uzun yıllar başarıyla devam ettireceğiniz canlılığı sakın yaşam atıklarına gömmeyin. Yeniden değerlendirin!
Yaşam atıklarına ise teslim edecekleriniz var: Büyük dairelerden çıkıp (özellikle çocukların ayrılmasıyla) daha küçük evlere geçtiğinizde neleri koruyup, neleri bağışlamanız gerektiğini danışabileceğiniz uzmanlar bile türedi. Hayat boyu biriktirdiklerinizden hangilerinin yeni mekana götürülmesi, hangilerinin ise satılması veya verilmesi konusunda yardımcı oluyorlar.
Yeni evinizde devam etmeyen “yaşam atıkları” belki bir başkasının salonunu veya bir yoksulun dergahını süsleyecek. Onların yaşamlarını değerlendirecek.
Atık olmaktan çıkarmak bütün amaç! Ürünleri de, yaşam deneyimlerimizi de…
Comments