Son yazımda Evrensel Temel Gelir (ETG /UBI) konusunu işlemiş ve size aynı konunun bir de yapay zeka tarafından yazılmışını sunacağıma söz vermiştim.
Aşağıdaki yazı ETG konusundaki soruma Bing yapay zeka uygulamasının verdiği cevabın bir özetidir. Özetledim zira yazı 5 dakikalık bir okuma süresini içeriyor; bizim standartlarımıza göre biraz uzun.( Yazım İngilizce orijinalinden tercümedir)
Sanırım bu İYT portalında yapay zeka tarafından yazılmış ilk yazı. Eminim devamında başka yazılar da gelecek. (Ben ise şimdiden kendime yeni bir iş aramaya başladım!)
Bing uygulamasının cevabı şöyle:
“ ETG, devletlerin, maddi durumlarına bakılmaksızın tüm yurttaşlarına belirli aralıklarla verdikleri şartsız bir nakit ödemedir. Amaç yurttaşın asgari gereksinimlerini karşılamak ve onlara maddi bir güvenlik şemsiyesi sunmaktır. İşsizliğe karşı veya kriz durumlarında yararlıdır.
Programdan kimlerin yararlanacağı devletlere göre farklılıklar gösterebilir.
Programın üç temel öğesi vardır;
Geneldir, tüm yurttaşları kapsar.
Şartsızdır, yurttaşa hiçbir yükümlülük yüklemez.
Ödeme şekli aracısızdır, direkt olarak vatandaşa yapılır.
Halen hiçbir ülkede daimi bir şekilde uygulanmamaktadır. Bazı ülkeler denemişler, bazıları, (Moğolistan ve İran gibi) belirli bir süre uygulamışlardır.
Artıları ve eksileri şu şekilde sıralanabilir:
Artıları:
Fakirliği azaltır. Namibya’da 2007 -2012 yılları arasındaki uygulamada fakirlik yüzdesi yüzde 76’dan bir yıl sonunda yüzde 37’ye düşürülmüştür.
Ülkedeki çocukların açlık durumlarında da bariz bir düzelme gözlemlenmiştir.
ETG teknolojik nedenlerden dolayı işlerini kaybedenlere yardımcı olur. Ayrıca işlerini beğenmeyenlere daha iyi bir iş için fırsat bekleme olanağı sağlar.
Mevcut vergi sistemi fazla çalışmayı ödüllendirmez. ETG sisteminde ise çalışmak veya fazla çalışmak bireyin şartsız olarak aldığı gelirinde bir düşmeye neden olmaz.
Bireye finansal güvenlik sağlar. İnsanlar işsiz kaldıklarında dahi asgari bir gelire sahip olduklarını bildiklerinden kendilerini daha güvende hisseder.
Ayrımcılığı azaltır. Şiddet mağduru kadınların bağımsızlıklarını kazanmalarına yardımcı olur.
Girişimciliği destekler. Belirli bir gelire zaten sahip olduğunu bilen birey daha kolaylıkla risk alıp yeni bir iş açabilir.
Eksileri:
Çalışma motivasyonunu düşürür. Çalışıp çalışmama bir seçenek haline dönüşebilir. (ve tabii dolayısıyla vergi gelirleri de azalır)
Ekonomik gelişmeyi durdurur. İnsanlar yarı zamanlı çalışmayı veya belirli bir süre hiç çalışmamayı seçebilir. Ülkelerin GSMH’sı düşer.
Devletlere çok pahalıya mal olur. Diğer sosyal yardım programlarının azaltılmasına neden olur. Bazı hesaplamalara göre böyle bir programın ABD’ye maliyeti yıllık 3.9 trilyon doları bulabilir.
Eşitsizlik ve haksızlık yaratır. Bir milyonerle bir tarım işçisinin aynı otomatik gelire sahip olmaları haksızlık değil midir ? Bazı ETG savunucuları programın sadece belirli bir gelir düzeyinin altındaki kişilere uygulanması taraftarıdırlar.
ETG yüksek vergilere ve enflasyona neden olacaktır. ETG ödemelerinin yapılabilmesi ancak daha yüksek vergilerle mümkün olabilecektir. Ayrıca ansızın vatandaşların hepsinin daha yüksek bir gelire sahip olmaları da enflasyonu körükleyecek, sonuçta yaşam seviyesinde belirli bir gelişme olmayacaktır.
Sonuç:
ETG sistemi yıllardır çeşitli münazaralara konu olmaktadır. Fikir mükemmel değildir. Her devlet fikri ve uygulamasını kendi olanakları çerçevesinde değerlendirecektir.”
Yazı burada bitiyor. Belki biraz kuru bir yaklaşım ama hiç de fena değil, oldukça bilgilendirici. Olayın bir ilginç boyutu da tüm bu cevabın, daha da ayrıntılarıyla, bir dakikadan az bir sürede servis edilmesi.
Yazarlığın da sonu mu geliyor? Dedim ya kendime yeni iş arayacağım!
Not: Yukardaki örnek yapay zekanın çok masum bir uygulaması.
Ne var ki, korkarım, yapay zekanın kriminal kapasitesi, en azılı zorbaların hayal edebileceği kötülükleri dahi cüceleştirecek boyutlara ulaşabilir.
Comments