Tora iki yaratılış eylemini anlatır: Tanrı'nın EVRENİ YARATMASI ve İsrailoğullarının Kudüs'teki Tapınağın prototipi olan çölde onlarla birlikte seyahat eden kutsal alan olan MİKDAŞ veya MİŞKAN’I YARATMASI.
Yahudi Tarihi de tıpkı evrenin başlangıcı gibi bir yaratılış eylemiyle başlar. Tanrı, halkı ile birlikte gerçekleştirdiği bu yapıcı ve işbirlikçi eyleme o kadar büyük önem atfeder ki, Tora tam 13 peraşiyot’u Mişkan’ın ve tapınağın inşasıyla ilgili bilgi ve detaylara ayırır. Düşünün ki buna karşılık evrenin yaradılışı sadece bir bölümde anlatılmakta, Sina Dağı’nda yaşanan olaylar (Tora’nın alınışı) ve gelen vahiylere ise üç bölüm ayrılmaktadır.
Aralarındaki bağlantı tesadüfi değildir. Tora, bir dizi sözel paralelliğe başvurur ve her iki yaratılışı da ŞABAT ile taçlandırır. İkincisi, öncekini yansıtır. Şabat, Tanrı'nın dünyayı yaratmasının bir simgesidir. (Şemot 20:11)
Ayrıca Şabat, Mısır’dan Çıkış deneyimi ile bağlantılıdır. (Devarim 5:13-15)
Ancak satır aralarında kaybolan bir sırrı barındırır. Ki Tisa peraşası Mişkan’ın tüm yapı elemanlarını detaylıca anlatıktan sonra Şabat bölümü ile sonlanır. (Şemot 31:13) Oysa Peraşamız Şabat Mitzvası ile açılış yapar ve ardından Mişkan’ın elemanlarını anlatır.
İlk anlatımda Yaratılış ŞABAT ile sonlanırken ikincisinde ŞABAT ile başlamaktadır.
Bu Paradoksun amacı NEDİR ??
Evreni yaratırken Tanrı, insanlık için bir YUVA yaptı. İsrailoğulları, Mişkanı inşa ederken Tanrı’ya KUTSAL BİR ALAN inşa ettiler. Kutsallık, askerlik örneğinde olduğu gibi kendi iradenizin dışında verilecek emirlerle, dayatmalarla ve korku ile elde edilecek bir durum değildir.
KUTSALLIK daha çok bir tür MAGİC- SİHİR’e benzer. TIPKI SİHİR GİBİ KUTSALLIKTA BİR YARATMA ŞEKLİDİR. Kutsal olan nesneler değildir. Kutsallık yaratan, Tanrı'nın iradesine uygun olan insan eylemidir.
Biri gerekli niyet ve kutsallıkla yazılan, diğeri ateist tarafından yazılmış iki Tora Rulosu düşünün. Fiziksel olarak ayırt edilemezler. Kimse, parşömenlerin kendisini inceleyerek, hangisinin kutsal olup olmadığını belirleyecek hiçbir bilimsel test yoktur. Kutsallık, nesnelerin bir özelliği değildir. İnsan DAVRANIŞLARININ ve NİYETLERİNİN bir özelliğidir.
Moşe'nın dağdan indirdiği ilk tabletler son derece kutsaldı. Tanrı’nın kendisi tarafından şekillendirilmiş ve yazılmıştı. Yine de Moşe, İsrailoğullarına Tanrı’nın iradesini yerine getirmek dışında hiçbir şeyin kutsal olmadığını göstermek için kırdı.
NİYETLERİMİZ, SÖZLERİMİZ ve EYLEMLERİMİZ aracılığıyla nesneleri ve yerleri kutsallıkla donatıyoruz.
Şalem Dünyasındaki (Arik Anpin) Kutsallık mutlaktır. Şalom Dünyasında (Zeur Anpin) ise O’nun bahşetmiş olduğu kudret ile “O” dünyanın küçük bir kopyasının yaratmaya çalışırız. Bu kutsallık ŞABAT olarak anılır. Herşeyi biraraya (noktaya) toplamak (Vayakel) ile ilgilidir.
Bunun ispatı yukarıda sözü edilen Paradoksta yatmaktadır.
Yüce Tanrı’nın altı günlük ihtişamlı yaratılış anlatısı Şabat ile SON bulur. Oysa altıncı günün en son saatlerinde yaratılan insanoğlu için gözünü açtığında gördüğü İLK şey Şabat’tır.
Yüce Tanrı’nın dünyasında Şabat SONDUR. Çünkü herşeyi TAMAMLAR. Bizim dünyamızda ise Şabat İLKTİR. Çünkü sahip olduğumuz herşeyin BAŞLANGICIDIR.
Maalesef endişeleniyorum. Aylarca sürecek olan yolculuklar bugün yalnızca birkaç saat sürmektedir. Yaşamın kendisinin biyolojik yapısını çözdük. Lazer Işını, Kredi Kartı, Yapay Zeka, Organ Nakli konusunda dev adımlar attık. Evet, arzularımızın anında tatminini başardık.
Ancak bu gelişmeler ile birlikte intihar, uyuşturucu, alkol bağımlılığı şiddet ve suç oranında şimdiye kadar görülmemiş bir artış yaşanmaktadır. Boşanma Oranı, Evlilik dışı ilişkilerden doğan çocukların sayısı Tek Ebeveyinli ailerde yaşayan çocukların sayısı müthiş artmıştır.
Hatırası mübarek olsun Babam Rabi. İshak PASENSYA’nın neslinde öğretmenler ile öğrenciler arasındaki sorunlar; Söz hakkı verilmeden konuşma - Sakız çiğnemek - Gürültü yapmak - Koridorlarda koşmak - Kuyruktakilerin önün geçmek - Okul formasını giyinmemek iken,
Günümüzde bu; Uyuşturucu kullanımı - Alkol bağımlılığı - Ergen gebeliği – İntihar – Tecavüz - Hırsızlık şeklini almıştır.
Geçmişte Hümanizm akımı ile Tanrı’yı çıkarıp merkeze insanı koyduk. Günümüzde ise Transhümanizm ile insanı merkezden çıkarıp makineleri koymak yolunda hızla ilerliyoruz.
Zaman içinde NİÇİN’e değil de NASIL’a odaklandık. Yükselen hayat standartları açısından maddi bolluğa erişirken ahlaki ve manevi değerlerimizi kaybetmeye başladık. Teknolojiye hakim olurken “HANGİ AMAÇLA?” sorusunu unuttuk.
Şabat ve Ahlak kurallarının pahasına Bilime değer verirken olanlar hakkında BİLGİMİZ ÇOK AMA aynı zamanda olması gereken hakkında KUŞKULARIMIZ DA ÇOK.
Neyse ki kaybettiklerimizi kurtarabiliriz. İnsan ruhu kendi hatalarını düzeltme açısından eşsizdir. Yıktıklarımızı yeniden inşa edebiliriz. Tek bir koşulla: Geçmişimizi, geleceğe taşıyarak.
Bunun başlangıç noktası da ŞABAT’IN KENDİSİDİR.
Çünkü Şabat Gecesi bizlere Modern Dünyada en az bulunan şeyi hediye eder.
ZAMANI…….… SONSUZLUĞUN ZAMANINI…….
Zaman bekleyenler için çok YAVAŞ, korkanlar için çok HIZLI, üzülenler için çok UZUN, sevinenler için çok KISA ama sevenler için zaman SONSUZLUKTUR.
Sevgilerimle - Shabat Shalom
Rabi. Yishak BİLMAN (z”l) & Moşe PASENSYA
Comments