Matza yapmak için ihtiyacın olan bu!
Çoğu zaman, Yahudilerin tarihi, istikrardan çok, göçün, yenilenmenin ve daha fazla değişimin hikâyesidir.
Tevrat "Mısır'dan çıkarken, hamurdan mayasız kek yaptıklarını çünkü ‘Mısır'dan sürüldüklerini’ söyler (Çıkış exodus 12.39)
Mütevazi bir gıda, bir fenomen, bin yıldır kendini korudu!
Gelenek, İsrailoğullarının yaşadığı aceleyi deneyimlemek için, una su ilave edildiğinde, Matza fırından çıkarıldığında 18 dakikadan fazla zaman geçmeyeceğini belirtir. ‘Yedi gün boyunca mayasız ekmek yenecek, yanınızda mayalı ekmek [chameitz] bulunmayacak’… ”(Çıkış 13: 6-7).
Su, buğday ve tuz ve umuttan, oluşan, yuvarlak matzamızı yapmak, Yahudi değeri Na’aseh v nishmah'a hayat verir, yani ‘uygularken’ öğrenmek.
Fermantasyona kadar geçen 18 dakikanın "hayat" anlamına gelen İbranice chai kelimesinin sayısal değeriyle eşleştiğini fark edebilirsiniz. Chet = 8 ve yud = 10 harfi.
Mitokondri
Bizler, annelerimizin mitokondrisini taşıyoruz, -mitokondri; hücreye enerji veren organ, babadan değil anneden geçiyor çocuklara-, bizim çoğu davranışımızın nedeni. Her Pesah öncesi benim annemi bir telaş sarardı, ‘Ya markette, Matza kalmaz ise’?
Ve ben evlendikten sonra, Pesah gelmeden bir ay öncesinden, her yıl aşağıdaki diyalog gercekleşirdi.
Annem: ‘Matza al! Son dakikaya bırakma bulamazsın!
Ben: ‘Tamam, annecim!’
Annemin pesah telaşı, benim mitokondrime işlemiş, o nedenle, Pesah’tan iki hafta öncesinde Matzalar evimizin başköşesine bu yıl da kurulu vermişlerdi.
Matza tarifini; gecen hafta, biter de, bulamam endişesi ile gittiğim Kosher Market, dönüşünde, masama yaydığım matza kutularına bakarken, ‘Acaba ben evde Matza yapamaz mıyım? sorusunun cevabını araştırdıktan sonra buldum.
Zohar (Kabalistik "Işık Kitabı"); Sederde elimizle yaptığımız yuvarlak el yapımı matzahların, "inanç ekmeği" ve "şifa ekmeği" olduğundan bahseder ve bize güçlü enerji aşılayarak Tanrı'ya sıkı şekilde inanmak ve fiziksel bedenimize Dünya'daki misyonumuza sevinçle devam etmek için ihtiyaç duyduğumuz sağlığı verir.
Makine yapımı kare şeklindeki Matza, Pesah Bayramı için koşer ve mükemmel olsa da, Seder’de el yapımı Matza kullanmayı denemenizi tavsiye ederim. Bu rustik Matza, sederdeki atmosferi ve onunla ilişkili nimetleri büyük ölçüde geliştiren tarih ve özgünlük duygusu uyandıracağına inaniyorum.
Modern matza nereden geldi?
Eski Yakın Doğu bilim adamları, yediğimiz Matza’nın, atalarımızın tükettiği ekmekle aynı olmadığını belirtiyorlar.
Suphesiz, İsrailoğullarının kullandığı tahıl türü, bugün dünyada üretilenlerden farklıydı.
19. yüzyıla doğru Matza, hamurun kabarmasını önlemek için karanlık, ısıtılmamış bodrumlarda elle yapıldı. Matzanın şekli düzensizdi ve ambalajlar, sıhhi kutulardan ziyade gazete şeklinde idi.
1838'e gelindiğinde, Matza’yı mekanik olarak yoğurabilecek cihaz icat edilmişti - ancak Avrupalı hahamlar bu konuda ciddi çekinceler dile getirdiler, bazıları onu -koşer değil- olarak ifade ettiler.
Birçoğu, makineleşmenin, matzah hamurunu yoğurup yuvarlayarak geleneksel olarak mütevazı gelirlerini elde edenlerin geçim kaynaklarını yok edeceğinden korkuyordu.
Hahamları, Avrupa ve Amerikan Yahudi toplumunun geleneksel unsurlarını - matzanın makineleşmesinin dezavantajdan çok, nimet olabileceğine ikna etmek zaman aldı.
"Öyleyse ... bize mekanize Matza veren kim?
Zeki bir işadamı olan haham Dov Behr Manischewitz, 1880'lerde Amerika'nın ilk matzah fabrikasını OH, Cincinnati'de kurdu.
Manischewitz, Kudüs'ün önde gelen Tevrat bilgelerinin onayını almak için özen gösterdi. Kutsal Toprakların hahamların kuruluşuyla yakın bağlar kurarak, Yeruşalaym’de adını taşıyan bir yeşiva kurarak, hahamlarin rızasını kazandı.
Manischewitz fabrikasında Matza’lara, ‘insan eli dokunmaz’ deniyordu.
20 yüzyılın başlarının, büyük korkusu ‘mikrop’ kapma idi. "Antiseptik bilinç" denen şeyden yola çıkarak, güneşe boğulmuş fabrikalardan ve "sıhhi koşullar" dan söz ettiler.
Sağlık, kaygıları değiştirmek için yeterli sebep olmayınca, üreticiler, ek ikna kaynağına başvurdu: Radyo jingle. "Manischewitz Matzah, satın al, satın al" B. Manischewitz Co. reklamında büyük başarıya imza attı.
Savaş sonrası yıllarda, Amerika'da, Yahudi yemek kitabı yazarları, Matza kullanımını seder sınırlarının ötesine genişletmek, eski gıda maddelerini modern zevklere uyarlayarak "Matza monotonluğundan" kaçınmak için güçlerini birleştirdiler.
1930'larda, bir yemek yazarının Amerika Yahudilerinin "alışılmadık tarif bilinci" dediği şeye hitap eden yaratıcı kullanımlar, Matza yemeğinden spagetti yapmaktan, Matza farfelden, makaron benzeri karışım olan farfeloons yapmaya kadar, her şeyi içeriyordu.
Hakkında şarkılar söylenen, milenyum Matza, günümüze, hayranlık uyandıracak şekilde uyum gösterdi.
Hag Pesah Sameah
Comments