“Yahudiler için temel prensip, egemen bir Yahudi Devleti'nin kurulmasıdır. Araplar için temel prensip, Filistin'in herhangi bir yerinde Yahudi egemenliğinin kurulmasına sonuna kadar direnmektir”.
İsrail dünyanın dört bir yanından gelen ve inanılmaz zorluklara rağmen bataklıkları kurutan, sıtmayı alt edip bugünün ekonominin temellerini atanlar tarafından kuruldu. Çölden cennet yaratma çalışmalarını ve başarılarını ana hatlarıyla hepimiz biliriz.
Diğer yandan, bu çabalara paralel Balfur deklarasyonunu, İngilizlerin göçü kısıtlayan Beyaz Kitabını, Birleşmiş Milletlerin bölme planı, bağımsızlık ilanı ve ondan sonraki savaşı da genel hatlarıyla biliriz. Diplomaside o kadar yoğun bir süreçte bütün detayları tahminim ancak tarihçiler ve araştırmacılar bilir.
1946 Londra konferansı bu dönüm noktalarından biri. İngiltere’nin bölgedeki son çabası diyebiliriz. Daha az bilinmesine rağmen önemi, İsrail’in kuruluşundan beri olan çatışmaların kök nedenine ışık tutması.
Londra konferansı Arapların talebi üzerine Filistin Mandasından sorumlu İngiltere hükümeti tarafından düzenlendi. 1946 Eylülünden 1947 Şubatına kadar sürdü. Amacı Filistin’in geleceğini kararlaştırıp ve Manda yönetimine son vermekti.
Konferansın ilk toplantısına Filistin’in İngiltere’nin gözetiminde özerk vilayetlere bölünmesi teklifi tartışılacaktı. Araplar, böyle bir çözümün ülkenin bölünmesiyle sonuçlanacağı, Yahudiler de göçün senede 100,000 kişiyle kısıtlanmasını kabul etmediklerinden reddettiler. Ne Arap ne Yahudi temsilciler bu toplantıya katılmadılar.
Konferansın ikinci oturumu Ocak 1947 de yapıldı. Bu oturumdan hemen önce Basel’de 22. Siyonist kongresi toplanıp Hayim Weizman’ın öncülüğünde Filistin’de dünya demokrasisine entegre bir Yahudi devleti kurulması ve Yahudi göçünün sınırlanamayacağı kararlarını aldı.
Bu kararlar doğrultusunda Yahudiler bağımsız bir devlet içermeyen önerileri reddettiler. Arap temsilciler, bağımsız bir devletle sonuçlanacak Yahudi göçünün şiddete yol açacağı görüşünde ısrarlıydılar. Karşı teklifleri, Filistin'de kurulacak bir Arap devletinde yaşayan Yahudilere azınlık koruması ve vatandaşlık vermek oldu.
Sonuçta her iki taraf önerileri reddettiler. Konferans başarısızlıkla sonuçlandı. İngiltere Filistin Mandasının geleceğine dair bir çözüm bulamadığı için bu sorunu Birleşmiş Milletlere havale ettiğini bildirdi.
18 Şubat 1947’de İngiltere dışişleri bakanı Ernest Bevin Parlamentoya bu konferans ve sonuçları hakkında bilgi verdi. Kanımca bu oturumdaki konuşmalar, 1947‘den günümüze kadar bu bölgede olan çatışmaların nedenini çok güzel açıklıyor.
Joe Biden 2021’de Hamas İsrail çatışması sırasında bu çatışmanın nedeni işgaldir diyen bir gazeteciye “"Burada bir şeyi açıklayalım. Bölge, İsrail'in bağımsız bir Yahudi devleti olarak var olma hakkını açıkça kabul ettiğini söyleyene kadar barış olmayacak” demişti.
Bu sanki Bevin’in 1947 de yani yaklaşık 75 sene önce parlamentoya söylediklerinin yankısı.
Ana noktalarıyla Bevin şunları söylemiş:
“Filistin'in geleceği konusunda Londra'da yapılan konferansın herhangi bir çözüme ulaşamadan sona erdiğini Parlamentoya üzülerek bildiriyorum.
Majestelerinin Hükümetinin önerileri hem Arap hem de Yahudi temsilcileri tarafından tartışmaya temel bile olamayacakları gerekçesiyle tamamen reddedildi. Meclisin, iki tarafı bu çözümü reddetmeye iten nedenleri anlaması gerektiğini düşünüyorum.” ….
…“Majestelerinin Hükümeti uzlaşmaz bir ilkeler çatışmasıyla karşı karşıya kalmıştır. Filistin'de yaklaşık 1.200.000 Arap ve 600.000 Yahudi yaşıyor. Yahudiler için temel prensip, egemen bir Yahudi Devleti'nin kurulmasıdır. Araplar için temel prensip, Filistin'in herhangi bir yerinde Yahudi egemenliğinin kurulmasına sonuna kadar direnmektir.” Yani kendilerinin bir devlet kurması değil, her ne pahasına olursa olsun bir Yahudi devleti kurulmaması.
14 Mayıs 1948’den sonra olanları hepimizi biliyoruz. 75 yılda değişen hiçbir şey yok. Hala bir Yahudi devletinin kabulünün savaşını veriyoruz.
Kaynaklar:
Comments