Ralf ARDITTI
İçinde bulunduğumuz tarih kesitinin ve toplumsal sorunlarımızın bizi bunalıma sürüklememesinin bir çaresi var: İkinci Dünya Savaşının yol açtığı felaketleri ve ıstırapları yeniden okuma . Kitap Kurdu için eser seçimlerimde 1939 – 45 dönemine ve sonrasına tekrar dönüyorum (Bundan önce: The Ratline (Fare Hattı) (turkisrael.org.il), Leah Garret: X Troop Nazilere Karşı Savaşan Gizli Yahudi Komando Birliği (turkisrael.org.il)). Değerlendirmeler bugünlere ışık tutar mı?
David De Jong Hollanda kökenli bir iş dünyası gazetecisi. Uzun yıllar Bloomberg News mecrasında araştırma ve analizler yayınlamış. Bu kitabında eğildiği alan: Hitler’in 1933-45 rejimine destek olmuş zengin Alman işadamları, onların çocukları ve torunları geçmişlerini yeterince aydınlattılar mı? Ele geçirdikleri Yahudi şirketlerin (Aryanlaştırma politikası yani Yahudiden alıp “asil Aryan kökenli Alman”a verme) sahiplerine hak ettikleri ödemeleri yaptılar mı? Fabrikalarında köle işçi çalıştırdılar mı? Savaş sonrasında kazandıkları milyarlardan bir kısmını tazminat olarak iade ettiler mi?
Beş önemli Alman hanedan ele alınıyor bu kitapda. Kontrol ettikleri şirketler bugün hepimizin kullandığı, tükettiği, güvendiği küresel markalar: Daimler –Benz (Mercedes), BMW, Volkswagen ve Porsche otomobilleri, Varta pilleri, Dr Oetker gıda ürünleri, Allianz ve Münich Re sigorta ve finans grupları…
Bu şirketlerin gerisinde, sessiz sedasız, gölgede kalmayı tercih eden beş aile yer alır. Hanedanların kurucuları: Günther Quandt, Friedrich Flick, August von Finck, Ferdinand Porsche ve Richard Kaselowsky (Rudolf-August Oetker’in üvey babası).
En başarılılarından Günther Quandt Nazi’lerden önce de önemli bir sanayici idi, 1921’de Magda ile evlenmiş ve ayni yıl Harald adlı oğulları doğmuş fakat birliktelik uzun sürmemiş, 1929’da boşanmışlardı. Sarışın afet Magda 1930’larda Nazi ideolojisine hayranlık duyar ve Joseph Goebbels ile tanışır. 1931’de evlenirler ve 1933’de Hitler iktidara geçtiğinde Goebbels “Propaganda Bakanı” olur Magda ise Almanya’nın “1 numaralı leydisi” olarak tanınır.
Magda ve Joseph’in 6 çocukları olur, hepsi de Aryan ırk üstünlüğünün timsali gibi yetiştirilir. Mayıs 1945’de savaşın kaybedilmesinden birkaç gün önce Magda çocuklarının 6’sını da siyanür hapı ile öldürür, kendisi ve Goebbels intihar ederler. İdeolojik saplantı o düzeydedirki eski kocası Günther Quandt’ın “çocukları İsviçre’de emin bir yere aldırabilirim” önerisini red eder, sözde “1000 Yıllık 3. Reich” hayalinden sonra yaşamalarına izin vermez.
David de Jong’a göre Nazi rejiminin sanayici ve işadamı yardakçıları savaştan sonra Nüremberg Mahkemeleri tarafından suçlanmalı ve mahkum edilmeliydiler. Aralarında Waffen SS olan bir-iki aile ferdi vardı fakat Nazi Partisine fiilen üye olanlar yok denecek kadar azdı ve siyasi kararlara imza atmadılar. Esas kabahatleri: 1) Aryanlaştırma politikası çerçevesinde Yahudilere ait sanayi şirketi veya banka hisselerini yok pahasına devralmak ve 2) Fabrikalarında temerküz kamplarından getirtilen köle işçileri öldüresiye çalıştırmaktı. Hatta Günther Quandt’a ait AFA (Accumulatoren-Fabrik, şimdiki Varta) tesisleri yanında esir altkampı kurulmuş ve Doğu’dan yollanan binlerce işçi boğaz tokluğuna Alman denizaltıları için akü üretiminde bulunmuşlar, birçoğu da yaşamlarını kaybetmişti.
“Nazi Milyarderler” kapsamlı araştırmalar sonucu aileleri itham eden birçok kanıta yer veriyor. Nüremberg Mahkemeleri bunları gözardı mı etti? Neden yargılanmadı bugünkü zengin Alman milyarderlerin babaları, büyükbabaları?
Çünkü dünya değişti, jeopolitik dengeler tersyüz oldu. Batı ile Sovyetler savaş boyunca müttefik idiler fakat zafer kazanıldığında Stalin Kızıl Ordu’nun işgal ettiği tüm ülkelerde komünist rejimler kurmaya yeltendi. Soğuk Savaşla birlikte ABD, Nazi işbirlikçileri ile sonuna kadar mücadele etmektense güçlü bir Federal (Batı) Almanya’nın kalkınmasında yer almalarını tercih etti. Özellikle 1947’de Almanya’da başgösteren gıda krizi ve açlık tehlikesi ülkenin komünizme kayma riskini yükseltince Amerikan Başkanı Truman eski Nazilere daha toleranslı davranılması ve yumuşak cezalarla yetinilmesi talimatını vermiştir.
David de Jong kitabında Nazi iş adamlarının sert cezalara çarptırılmamalarından dolayı kızgınlığını gizlemiyor. Hiç olmazsa çocuklarının ve torunlarının daha büyük tazminatlar ödemeleri gereğini vurguluyor.
Ancak Berlin Duvarının çökmesi ve iki Almanya’nın birleşmesinden sonra Alman Hükümeti ve sanayiciler 2000’lerde EVZ (Hatırlama, Sorumluluk ve Gelecek) adlı bir vakıf kurarlar ve toplanan 6 milyar dolar tutarını çalıştırılan kölelerin ailelerine dağıtırlar (ortalama USD 3600).
Nazi yardakçısı hanedan başlarının torunları son 25 yılda tarihsel sorumluluklarının bilinciyle yardımlarını arttırdılar. Bugün Tel Aviv Sanat Müzesinde bağışçılar listesinde Almanca ve İbranice olarak Gabriele Quandt (Magda Goebbels’in torunu) ve İngrid Flick (Friedrich Flick’in gelini) ile çocuklarının adlarına rastlanır.
En son kuşak tarihi değiştiremiyor fakat geçmişinden utanıyor ve geleceği hazırlıyor.
*****
Bir sonraki yazı: 18 Mayıs 2022
Comentarios