Bazen bir kitabı okuduğunuzda, konudaki gelişmeleri ve olayları gözünüzün önünde filim gibi canlandırıp, “bu kitap senaryolaştırılıp beyaz perdeye aktarılmalı” diye düşünür müsünüz?… Bilmem size de olur mu? Bana sıkça olmuştur.
Yıllar önce Noah Gordon’un “Hekim” romanını okuduğumda… Son ara Rick Held’in “Küçük Kudüs’te Gece Dersleri”ni, Howard Norman’ın “Müze Bekçisi” ni okurken, yine “keşke film olsa” diye düşündüm…
Uzun yıllar önce, Şalom gazetesi görevlisi olarak, Robert Schild dostumun önerisiyle, dünyaca ünlü luthier (keman yapımcısı) Amnon Weinstein’ı Tel Aviv’deki atölyesinde ziyaret etmiş onunla uzun bir söyleşi yapmıştım. Weinstein, Holokost’ta yok edilen Yahudi müzisyenlere ait kemanları restore etmesi ve “Violons of Hope” (Umudun Kemanları) projesini başlatması ile tanınır.
Bu proje, ünlü keman virtüözlerinin, bir zamanlar Holokost kurbanı müzisyenlere ait olan ve Amnon Weinstein sayesinde yeniden hayat bulan bu kemanlarla konserler vermesi esasına dayanır.
Tel Aviv’deki atölyesini ziyaret edip kendisi ile tanışmamdan kısa bir süre sonra Weinstein İstanbul’a ilk kez gelmiş ve getirdiği bir Holokost kemanı ile ünlü keman virtüözü sevgili Cihat Aşkın çok değerli bir resital vermişti. O dönemin Neve Şalom Kültür Merkezi’nde…
Bu yazıda esas istediğim, Amnon Weinstein’ın o gün atölyesinde bana anlattığı Motele Schlein adlı 14 yaşındaki çocuğun hikâyesini sizlere aktarmaktı. Küçük Motele’nin hikâyesini dinlerken çok etkilenmiş, “bu yaşanmışlık filme çekilmeli” diye düşünmüştüm. Çünkü kahraman Motele’nin yaşadıkları ve yaptıkları tam filmlikti.
O günden bugüne sanırım 15 yıl geçti. Birkaç gün önce okuduğum bir haber beni gerilere, 15 yıl öncelere götürdü… Haberin ilk satırları şöyleydi: “Bir sinema tez projesi olarak yapılan ‘NAKAM’ adlı film, Naziler tarafından öldürülen ancak direnişin simgesi olarak kemanı günümüze ulaşan Motele Schlein’ın yaşamını yansıtıyor.”
Nakam Filminde Motele kemanıyla
‘NAKAM’ Andreas Kessler’in Baden-Württemberg Filmakademie’deki yüksek lisans derecesi için hazırladığı yarım saatlik kısa metraj tez filmi. ‘NAKAM’ İbranice intikam anlamına gelir. Ve film aslında Motele Schlein’ın annesi, babası ve küçük kız kardeşinin öldürülmesinin intikamını almasını konu edinir.
1941 yılının Haziran ayında Naziler Belarus kasabası Karmanovka’ya gelirler. Schlein ailesi Auschwitz’e gönderilir. Ailenin tek kurtulanı, tavan arasına saklanan Motele Schlein’dır. Yetenekli bir müzisyendir Motele… Kemanıyla ormana kaçar ve nihayetinde karşılaştığı Moshe Gilderman liderliğindeki bir grup Yahudi partizanın arasında sığınır.
Nakam Filminde partizan Moshe ve Motele
Motele’nin kısacık yaşamını özetlemem gerekirse: Naziler Motele’yi keman çalmak üzere Ovrush kenti lokantasına davet ederler. Motele her gece tıka basa Nazilerle dolu lokantada keman çalar. Ama amacı ailesinin intikamını almaktır tabii ki… Her gece azar azar taşıdığı patlayıcıları lokantaya sokar ve binanın bir köşesinde biriktirir. Zamanı geldiğinde bir fitil yakar ve yaklaşık 200 Nazi’nin bulunduğu binayı havaya uçurur. Cesur Motele binadan sağ salim kaçıp partizan grubuna yeniden katılmayı başarır.
Kısa bir süre sonra partizan grubu Nazi güçlerinin ağır ateşine hedef olur, çatışmalar sırasında Motele Schlein yaşamını yitirir. Moshe Gilderman liderliğindeki partizanlar savaşmaya devam etseler de, savaşın sonuna dek Motele Schlein’ın kemanını yanlarında korumayı başarırlar.
1950’lerin başında Motele’nin kemanı Gilderman’larla birlikte İsrael’e ulaştı. Ve Moshe Gilderman’ın torununun getirdiği kemanı Amnon Weinstein onardı, yeniden hayat verdi.
Yirmi beş yıl kadar önce Motele’nin kemanı, Holokost’ta öldürülen tüm yetenekli çocukların anısına ve çalınmaya devam etmesi koşuluyla Yad Vaşem’e bağışlandı. Motele’nin kemanı o günden beri Yeruşalayim’deki Yad Vaşem müzesinde sergileniyor.
Motole'nin Kemanı
“Violons of Hope” (Umudun Kemanları) projesi kapsamında anma günlerinde ünlü keman virtüözleri tarafından çalınıyor. Bir çocuk direniş savaşçısı olan Motele, kemanının tınısıyla bizlerle olmayı sürdürüyor.
İşte yıllar önce Tel Aviv’deki atölyesinde luthier Amnon Weinstein’ın bana anlattığı, benim de “keşke filme çekilse” diye düşündüğüm küçük Motele’nin kısacık ama cesur yaşam öyküsü böyle… Bu öykünün bir yansıması olan ‘NAKAM’ filmi Canlı Aksiyon Kısa Film dalında Oscar ödüllerine aday gösterilmiş. Ne kadar da haklıymışım değil mi?
2023 yeni yılının güzellikler getirmesini diliyorum…
Comments