Ahmet Arpad
Toplum Gazetesi / Almanya, 19 Mart 2023
Sitemiz yazarlarından Robert Schild’in eski bir dostu olan çevirmen/gazeteci/yazar Ahmet Arpad’ın Almanya’da Türkçe olarak yayımlanan “Toplum Gazetesi” için kaleme aldığı, Stuttgart’ın yakınlarındaki bir kasabadan genç yaşta ABD’ne göç eden ve Hollywood’un ünlü UNIVERSAL STUDIOS şirketini kuran Carl Laemmle hakkındaki ilginç yazıyı, yazarının izniyle okurlarımızla paylaşıyoruz…
Ünlü yazar Erich Maria Remaque’ın 1929 yılında yazmış olduğu baş yapıtı “Batı Cephesi’nde Yeni Bir Şey Yok”tan beyaz perdeye uyarlanan epik savaş karşıtı film, 12 Mart akşamı düzenlenen 95. Oscar Ödül Töreni’nde dört ödülle onurlandırıldı. 1956 yılında Burhan Arpad tarafından Türkçeye kazandırılan bu romanın 1930 yılındaki ilk beyaz perde uyarlaması da (Yapımcısı Alman Carl Laemmle) iki Oscar ödülü almıştı.
Cin gibi bir delikanlı
Carl Laemmle (1867-1939) Laupheim’daki baba evini terk ettiğinde on yedi yaşındaydı. Ufak tefek, bakışları cin gibi delikanlı yürekliydi. Tek amacı okyanus ötesine gitmek, orada başarıya ulaşmaktı. Genç Carl doğup büyüdüğü kasabayı terk ederken, tek başına değildi. 1884 yılında Hamburg’da “Neckar” göçmenler gemisine binerken, arkadaşı Leopold Hirschfeld de onunla beraberdi. İki delikanlının ortak arkadaşları Isidor Nathan Landauer de bir yıl önce Amerika’ya ayak basmıştı. Laupheim’lı ‘üçlüyü’, bir yıl sonra Samuel Moritz Einstein takip etmişti. Dördü de yeni kıtadaki ilk yıllarını bulaşık yıkamakla, ayak işlerine koşmakla geçirmişlerdi!
Stuttgart’a bir saat uzaktaki Laupheim, o yıllarda Hristiyanlarla Yahudilerin 1730’dan bu yana huzur içinde ortak yaşam sürdürdüğü bir kasabaydı. Yahudiler iş sektöründe ve politikadaki girişimleriyle Laupheim’ın toplum yaşamında hep önemli rol oynamıştı.
Endüstrileşmenin ilk adımlarının atıldığı 20. yüzyıl başında yeni dünyada şanslarını arayan yüz binlerden dördü olan Laupeim’lı, hırslı ve çalışkan delikanlılar ceplerinde beş kuruşsuz yerleştikleri Amerika’da değişik dallarda başarıya ulaşmasını başarmıştır. Bir süre New York’ta her işi yapan Laemmle’nin ikinci durağı Şikago’dur. Ancak orada da çok kalmaz, Alman göçmenlerin çoğunlukta olduğu Oshkosh’a geçer ve bir tekstil fabrikasında iş bulur. Hırslı genç adam yenilikçi girişimleriyle birkaç yıl içinde fabrikanın müdürlüğüne yükselmeyi başarır. Carl Laemmle Amerika’da nasıl modern bir iş adamı olunacağını ve başarıda doruğa çıkabilmek için reklamın önemli olduğunu çabuk kavrar.
Aradan çok geçmeden de o güne dek kazandığı tüm servetini Şikago’da bir sinemaya yatırır, 1906’da bir film dağıtım şirketi kurar. 1908 yılına gelindiğinde bu şirket Amerika’nın en büyüğü olur. Carl Laemmle o yıllarda 50 sinema salonuna da sahiptir.
Ufak tefek, kurnaz, cin gibi Laemmle 1910’da kurduğu Independent Motion Picture’la film yapımcılığında en büyük adımı atar. 1912 yılında bazı küçük filmcileri de şirketine katar, böylece Universal Motion Picture Manufacturing Company (bugünkü Universal Studios) ortaya çıkar!
Meraklı, gözüpek, hoşgörülü
Carl Laemmle Amerikalıların ‘bulaşıkçılıktan milyonerliğe’ düşünü gerçekleştirmiştir. Dev Universal Studios’un kuruluşu aynı zamanda Hollywood’un da başlangıcıdır. Dracula, Phantom of the Opera, The Mummy, Frankenstein ve Tom Amca’nın Kulübesi klasikleri onun başarısıdır. 1930 yılında iki Oscar ödülü alan Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok filmi o günlerde Almanya’da güç kazanmakta olan Nazileri öfkelendirir. Remarque’ın romanı ateşlerde yanarken Laupheimlı (“Küstah Yahudi sinemacı”) Laemmle’nin filmi Almanya’da yasaklanır.
Meraklı, maceracı, araştırmacı, ileri görüşlü, hoşgörülü, güçten ve sorumluluk yüklenmekten kaçınmayan biri olması, Almanyalı bu Yahudi’nin başarıya ulaşmasının baş nedenleriydi. Zenginliğini başkalarıyla paylaşmayı da severdi. Birinci Dünya Savaşı’nda fakirleşen Laupheim’ın insanlarına çok destek vermişti. 1930’lu yılların başında Almanya’da nasyonal sosyalistlerin güçlenmeye başlaması üzerine ülkedeki tanışlarının dikkatini onları bekleyen büyük tehlikeye çeker, 1933’ten sonra da Laupheim’lı üç yüz Yahudi’nin Amerika’ya kaçmasını doğrudan destekler.
Gözüpek ve başarılı Carl Laemmle’nin yaşamı ilginç bir filme konu olabilir!
Comentarios