Lily Jakob Zelmanovic
Bugün 1926 yılına gidiyor ve sayfamızın konuğu Lily’e merhaba diyoruz. Macar Yahudisi Lily 1999’da Amerika’da öldüğünde geriye onunla anılan bir albüm bıraktı.
Doğduğu coğrafyanın kaderi ile 1944 yılında Auschiwitz-Birkenau kampına gönderildi. Kamp girişindeki rampada ailesinden bir daha haber alamayacak şekilde ayrıldı.
Auschwitz-Birkenau toplama kampında ve Mittelbau-Dora toplama kampından sağ kurtuldu. Tifüse yakalandı. Orada Amerikan birlikleri tarafından serbest bırakıldı ve daha önce SS tarafından kendi orduları için kullanılan bir hastane koğuşuna götürüldü. Kurtulduğu gün, terk edilmiş kışlalardaki Auschwitz toplama kampından fotoğrafların bulunduğu bir fotoğraf albümü buldu. Bu fotoğraf albümü bize ve tüm dünyaya neler olduğunu anlatan zamanı durduran anları içeriyordu.
Yahudilerin Auschwitz'e veya başka herhangi bir ölüm kampına geldiklerini gösteren tek fotoğraflı kanıttı. Kaderin bir cilvesi veda edemediği ailesinin fotoğrafları da o albümdeydi.
Savaştan sonra Lilly, savaş öncesinden de tanıdığı ve yine onun gibi tek kalan Max Zelmanovic'i buldu ve onunla evlendi. Albümün cam plaka baskılarını Prag'daki Yahudi Müzesi'ne satmak, çiftin ve ilk doğan kızları Esther ile birlikte 1948 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmesini sağladı.
Miami'ye yerleştiler ve bir aile kurdular, ancak albüm hayatlarının merkezinde olmaya devam etti. Kulaktan kulağa bu albümün varlığı önce Miami’ye sonrasında da çevresine yayıldı. Onun gibi hayatta kalanlar belki sevdiklerini o fotoğraflar arasında görebilirler umuduyla Lily’nin kapısını çıtlattılar. Ailesinden bir ferdi o fotoğraflarda bulup veda edenlere Lily albümden çıkarıp bir hatıra olarak veriyordu fakat maalesef birçok insan sadece ağlıyor ve aradıkları ailesini bulamıyordu.
Fotoğraflar aynı zamanda 1963 yılında Frankfurt’ta delil olarak sunulmuştur.
Albüm ile bir bağ kuran Lily’yi, 1980 yılında, Serge Klasfeld albümü koruma amacıyla Yad Vashem Müzesi’ne bağışlamaya ikna etti. Aynı yıl Yeruşalayim’i ziyaret eden Lily albümü Menachem Begin’e göstermiş ve teslim etmiştir. Fotoğraflar bugün de halen Lily’nin albümü olarak bilinmektedir.
Bugün halen Yad Vashem müzesinde büyük panolarda o albümden kalan fotoğraflar sergilenmektedir. Fotoğraflar kampa tren istasyonlarından inen insanların ardışık fotoğraflarından oluşmaktadır. Yüzlerdeki dehşet görenlerin kanını dondurur. Aynı gurup insanın ayrıştırma ve hazin sonları ile son bulur.
Comments