Bundan tam iki yıl önce, bu köşemizde şu bilgileri paylaşmıştım: “Auschwitz-Birkenau kampının 1945’te Kızıl Ordu tarafından kurtarıldığı 27 Ocak (1945) tarihi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafınca 2005 yılında Uluslararası Holokost’u Anma Günü olarak ilan edilmişse de, bu anlamlı olayın ilk kez 1996’da Batı Almanya Parlamentosu’nda anılmaya başlandığı dünya kamuoyunda pek bilinmez... Bu ülkenin gaddar Nazi geçmişiyle açık ve dürüst biçimde yüzleşmesi, yeni başbakan olmuş Willy Brandt’ın 7 Aralık 1970 tarihli Polonya ziyaretinde Varşova Gettosu ayaklanmasında ölenlerin anıt mezarı önünde diz çökmesiyle start alır. (...) O dönemde başlayan Almanya’nın gerçek ve şeffaf tarihi hesaplaşması, asla duraklamayarak günümüzde de aynı çaba ile sürdürülmekte...”
Yukarıdaki son cümlenin canlı bir kanıtı, bu yılın 20 Ocak tarihinde anılan Wannsee Konferansı’nın 80. yıldönümünde günümüz Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerböck’ün şu sözlerinde görülüyor: “Bu toplantı, Almanya’nın Avrupa’daki bütün Yahudilerini sistematik olarak yok etme tasarısının bir kilit noktasıdır. Bugün, öldürülmüş olan Yahudi kadın, erkek ve çocuklarıyla Holokost’dan kurtulabilenleri anıyoruz. Almanya’nın onlara yaptıklarını hiçbir zaman unutmayacağız...”
Peki, neydi Wannsee Konferansı’nın önemi?
Şoa konusunda uzman olmamakla birlikte, bu insanlık suçunun şu üç ana evresinden söz edebiliriz düşüncesindeyim: İlki, Almanya’daki Yahudilerin yaşamını kısıtlamaya başlayan “Nürnberg Yasaları”dır (12.09.1935); diğeri, tüm “Reich” çapında ilk toplu antisemitik eylem sayılan Kasım Pogromu (bayağılaştırmış tanımıyla “Kristallnacht”, 09/11/1938); en ürkütücüsü ise, Avrupa’daki tüm Yahudilerin yok edilmesini tasarlayan, Berlin’e yakın Wannsee gölünün sahilindeki bir villada düzenlenmiş, davetiyesinde “ardından kahvaltılı” yazan toplantı...
Takvimler 20 Ocak 1942 tarihini gösterdiği günün sabahında, III.Reich Güvenlik Dairesi Başkanı Reinhard Heydrich’in liderliğinde toplanan 15 “uzman”, Türkiye’nin Trakya kısmındakileri dahil (!) otuzu aşkın ülkede yaşamakta olan toplam 11 milyon Avrupa Yahudisinin, en seri ve en ekonomik biçimde nasıl yok edilebileceğini tartışmıştı. Başkişilerinin arasında Adolf Eichmann’ın da bulunduğu bu kurulda, “Yahudi sorununun nihai çözümü” için hangi ülkelerden başlanacağı, ne türlü eylemlerin hangi lojistik olanaklar ile gerçekleştirileceği ve ne gibi “yok etme” tesisleriyle araçlarının kullanılacağı, ana hatlarıyla tartışılmış ve kararlara bağlanmıştı. Günümüzün Almanya Yahudileri Birliği Başkanı Josef Schuster, 20 Kasım tarihli Frankfurter Allgemeine Gazetesi’ndeki yazısında belirttiği gibi, bu toplantının tutanağında geçen “sözcük ve terimler, sanki çeşitli ürünler için dile getiriliyordu – milyonlarca canlı insanlar için değil...” Wannsee’de masaya yatırılan, Avrupa Yahudilerine yönelik bir soy kırımının en “optimal” biçimde yürütülmesi için alınması gereken önlemlerdi – tarihçi N.Kampe ve P.Klein’ın da tanımladıkları gibi, “bürokratik ilkeler çerçevesinde tasarlanmış bir devlet suçu”nun hazırlık çalışmasıydı bu “konferans”!
Bu köşemizin yayımlanacağı hafta içerisinde yer alacak “Uluslararası Holokost Anma Günü”, işte bu türden insanlık dışı eylemlerin tasarlanması ve gerçekleştirilmesini önlemek içindir... Ne var ki, her köşesinden insanlık suçları fışkıran yerküremiz için böyle tek bir Şoa anma günü yeterli değildir! Almanya’da her 27 Ocak tarihinde yinelenen bu uyarının dışında, 12 Eylül Nürnberg Yasaları, 9 Kasım Pogromu ve 20 Ocak Wannsee Konferansı Günleri, Nazi karabasanının açtığı yaraları yeniden deşercesine, o karanlık günlerin yinelenmemesi için birer eğitim olanağı, “bir daha asla” iletisini taşıyan anımsatmalardır – ve bence her uygar ulusun gerçekleştirmesi gereken bir insanlık görevidir bu... Aynen, 24 Şubat 2022’de sekseninci yıl dönümünü yaşayacağımız “Struma” karakıyımında olması gerektiği gibi!..
***
Not: İlgi duyanlar ve Almanca bilenler (veya çevirtmek isteyenler) için 20.01.1942 tarihli Wannsee Konferansı Tutanağı: https://www.ns-archiv.de/verfolgung/wannsee/wannsee-konferenz.php
Comentários