“Şa’atnez” terimini Tora’da “yün ve keten(in) birlikte örüldüğü bir giysi giyme” emrinde (Hukim) görüyoruz.
“Üzerinde, Şa’atnez karışımı içeren bir giysi olmamalıdır.” (Vayikra 19:19).
İlk bakışta, Şa’atnez’e karşı Tora'daeki yasağın kayda değer bir anlamı yok gibi görünüyor. Bir pantolon yapmak için kullanılan liflerin ilahi ahlak standartlarıyla ne ilgisi olabilir? Yine de garip bir şekilde, Tora’da şa’atnez’den kaçınma emri yer alır.
Tora emirlerinin arkasındaki mantıkla ilgili geniş bir yanlış anlama vardır. Çıplak gözle, Tora emirlerinin, örneğin bencillik veya açgözlülük gibi insan eğilimler ile ilgili belirli sosyal sorunları çözmeye yardımcı olmak için verildiği anlaşılıyor. Ancak bu algı yanlıştır.
Tora hükümleri ve bunlardan doğan tüm hukuki sonuçlar, manevi hakikati gösteren bir harita gibidir. Yolda yanlış bir adım atarsan düşersin. Bu, herhangi bir kişinin emirlere yüklediği anlamdan - ya da anlam eksikliğinden - bağımsız olarak doğrudur. Herhangi bir mitsva mantıklı, etik veya hiç anlaşılmasa da gerçekliğin bir taslağıdır. Nihai insani potansiyelimizi gerçekleştirmemiz için bize rehberlik eder.
Tora'nın her bir yönünün ardındaki inanılmaz derinliği ve ayrıntıları (mitsvotlar) incelememiz emredildi. Ancak insan algısı nesilden nesile ve bireyden bireye değişmektedir. Bir neslin belirli bir mitsvada bulduğu anlam ile başka nesildeki bir insan için bu anlam farklı olabilir.
Anlam - - mitzva yapılırken uyandırdığı duygudur. Bir mitsvanın belirli bir nedenle yapılması gerektiği iddiası, onu değişken insan algısının hapishanesine hapseder ve kanatlarını kırar.
Bu nedenle, Sina'daki Yahudiler, tamamen anlaşılmaz olsalar bile, tüm Tora emirlerine uymayı taahhüt ettiler. Çünkü mitsvotların anlayabileceklerinden çok daha fazlasını ifade ettiğini kavramışlardı.
Bu akıl yürütme "Başkalarını kendin gibi sevme" mitsvasını anlatan ayetin (Vayikra 19 :18) neden "Ben Tanrı'yım " ifadesiyle sona erdiğini açıklar. Sırf mantıklı olduğu için bu inancı takip etmek yeterli değildir. Tora bize bu emri takip etmemizi emreder çünkü bu bir emirdir. Bu Aşem ile de bağlantı kurma fırsatıdır.
Shatnez'den kaçınma mitsvası da hemen bu ayetin ardından gelir ve bize bu mitsvoların her ikisinin de aynı temele sahip olduğunu öğretir.
Şatnez'in sırrı, ayetin açılış sözlerinde yatmaktadır: “Benim hükümlerime riayet edeceksiniz; hayvanını başka bir türle çiftleştirmeyeceksin, bağına karışık tohum ekmeyeceksin; karışık liflerden oluşan bir giysiyi de taşımayacaksın.”
Alışılmış kelime düzeninin aksine, Tora cümlenin nesnesini, "riayet edeceksiniz" fiilinden önce "hükümlerim" olarak belirtir. Bilgelerimiz, bu alışılmadık ifadeyi, dünyanın yaratılışını anlatan ayetlerde de görürler. "Yeryüzü bitkiler üretsin... her biri kendi türüne göre meyve versin" (Bereşit 1:11).
Rabi. Samson Raphael Hirsch, "Çimenleri görüyoruz" diyor, "topraktan fışkıran yeşillikleri ve tüm bitkilere hükmeden 'kendi türüne göre' buyruğunu duyuyoruz. Her tür yalnızca kendisi için hareket eder ve yalnızca kendi türü için belirlenen sınırlar içinde gelişir... İlahi kanun, bir tür kendi türünden olmayan bir türle karıştığında (kilayim) sonucun birbirine kapalı (kalu) olduğuna hükmeder. Yalnızca insanın keyfi davranışı onları doğal olmayan - ve yasa dışı - bir bağlantıya zorlar.
Şa’atnez mitsvasıyla bütünleştirilen bu ders , bizim için belki de zamanımıza kadarki herhangi bir nesilden daha fazla anlam ifade edebilir. Giysilerimizde yasak türlerin karışımının bulunmadığından emin olarak bu mitzvayı yerine getirmek, bizi doğayla ilişkimizi kontrol etmeye -- evrenin yasalarına hak ettikleri huşu ve saygıyı geliştirmeye ve bir farkındalığı kavrama yönünde eğitir.
Evren keyfi arzularımıza hizmet etmek için orada değil.
Sevgilerimle - Shabat Shalom
Rabi. Yishak BİLMAN (z”l) & Moşe PASENSYA
Comments