İstanbul Ansiklopedisi
- TÜRKİYELİLER BİRLİĞİ התאחדות יוצאי תורכיה
- 2 saat önce
- 2 dakikada okunur
Netflix’te gösterilmesine başlanan sekiz bölümlük mini dizi “İstanbul Ansiklopedisi” nin senaryo yazarı ve yönetmeni Selman Nacar. Bölümler ortalama 40 dakikayı geçmiyor.
“İstanbul Ansiklopedisi” 1933 yılında Reşat Ekrem Koçu tarafından hazırlanmış tek ciltlik bir eser olup tamamlanamadan yarım kalmıştır. “İstanbul Ansiklopedisi”nin 20 bin ögeden oluşan arşivi 2017 yılında Kadir Has Üniversitesi tarafından devralındı ve 2023 yılında e-yayını olarak istanbulansiklopedisi.org, olarak erişime açıldı.
Dizi bu ansiklopediden esinlenerek, her bölüm alfabenin ayrı bir harfine denk gelecek şekilde, örneğin Galata Kulesi, Çarşanba Sokağı, Deniz Hastanesi, Emek Sineması gibi mekanların şiirsel bir anlatımı ile sonlandırılıyor. Dizi, Zehra ve Nesrin adlı iki kadının kesişen hikâyeleri etrafında şekilleniyor ve her bölümde İstanbul’un farklı bir semti veya yapısı ön plana çıkarılıyor. Bu mekânlar, sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda karakterlerin duygusal ve psikolojik durumlarını yansıtan sembolik anlamlar taşıyor. Dizi, İstanbul’un çok katmanlı yapısını ve karakterlerin bu şehirle olan ilişkilerini derinlemesine işliyor.
Örneğin, Emek Sineması: Nesrin’in geçmişte tutunduğu sanat aşkını zamanla yıkılan umutlarını simgeliyor. Deniz Feneri: Zehra’nın kaybolmuş yön duygusunu ve aydınlanma arayışını temsil ediyor. Galata Rıhtımı: Eski hayatların, geçmişten kalan sahipsiz hatıraların mekânı.
Karakterlerin kişisel yolculukları, İstanbul’un kaybolan mekânlarıyla paralel: Her ikisi de hem içsel hem fiziksel anlamda “kaybolmuş yerlerin insanı” gibi. İstanbul'a yeni taşınan ve Helin Kandemir’in canlandırdığı Zehra bu kentte gerçek kimliğinin ve ait hissedeceği bir yuvanın arayışındadır. Canan Ergüder’in canlandırdığı Nesrin'in ise şehirle tüm bağlarını koparmasına ramak kalmıştır. Farklı kuşakları ve kültürel geçmişlerine rağmen kesişen hayatlarıyla bu iki kadının hikâyesi, ortak paydaları olan İstanbul'da gözler önüne seriliyor.
Dizide üniversiteyi kazanıp İstanbul'a gelen Zehra annesinin bir zamanlar çok yakın, ancak yirmi yıldır dargın olduğu arkadaşı Nesrin'in evinde kalacaktır. Nesrin, Zehra’ya annesinin kendisinde kalacağını bilip bilmediğini sorar ve bundan annesini haberdar etmesini ister. Ancak Zehra’nın bu istemi bir kaç kez hatırlatılmasına karşın yerine getirmemesi üzerine evden kovulur. Dördüncü bölüme kadar eski iki arkadaşın dargınlık nedenleri izleyecinin merakını uyandırmayı ve belli bir gerilim oluşturmayı başarıyor.
Dizi çok katmanlı bir senaryoya sahip, çok fazla konuyu bir arada anlatmaya çalışırken bazen bu yoğunluk içinde tökezlediği ve yorduğu anlar oluyor. Zehra ile Nesrin arasındaki bağın daha farklı olduğunu ve kültürel sınırlamalar nedeniyle yeterince derinlemesine işlenemediğini düşünüyorum. Yine de dizi oldukça cüretkar hatta argoya kaçan diyaloglar içeriyor. Kimi zaman da son derece şiirsel...
Dizinin adını İstanbul’dan almasına rağmen dolu dolu Istanbul manzaraları görmeyi uman izleyici sadece her bölümün sonuna kırpıştırılmış kısa sahnelerle yetinmek zorunda kalacaktır. İsmi "İstanbul Ansiklopedisi" olan dizide son iki bölüm dışında çok fazla "İstanbul" yok.
Son iki bölümde dizi Zehra’nın "dini inanç" odaklı kişilik bunalımı etrafında gelişen bir hikayeye dönüşüyor.
Dizide bazı bölümler oldukça durağan, sakin ve az diyaloglu sahneler içermesine karşın sinemasal açıdan son derece başarılı. Uzun uzun gösterilen mekanlar izleyiciye o boşluk duygusunu hissettiriyor. İstanbul bir kartpostal güzelliğiyle değil; eskimiş, yorulmuş, ama hâlâ bir ruh taşıyan haliyle gösteriliyor. Melankoli ve aidiyetsizlik hissi çok baskın. İzleyiciye nostalji değil, “geçmişin yükü” duygusu hissettiriyor.
Kanımca, “İstanbul Ansiklopedisi” her şeye rağmen, izlemeye değer bir yapım .. Hele genç Helin Kandemir’in muhteşem oyununu izlemek için bu dizi görülmeye değer.
Av. Yakup BAROKAS
