Bu Şabat okuyacağımız Ree peraşasında Moşe, İsrael oğullarının, onlara öğretmiş olduğu yaşam tarzından uzaklaşabilecekleri hakkındaki endişelerini tekrar dile getirir. Vaetehanan peraşasında yabancı milletlerin etkisinden endişesini belirtirken, bu haftaki peraşamızda Moşe’nin dile getirdiği uzaklaştırıcı ögeler milletin içinden gelebilir.
İsreal oğullarını yolundan saptırabilecek birinci tehlike bir Navi kıyafetine bürünebilir. (İbranice Navi kelimesi Tanrı’nın ikazlarını halkın önderlerine veya doğrudan halka ileten kişilerdir.)
Senin içinden bir Navi veya rüya gören biri çıkıp sana işaretler ve delaletler söylerse ve sana söylediği bu işaret ve delaletler yerine geldiğinde bilmediğin tanrıların ardından gidip onlara servis yapalım derse, bu Navi’nin veya rüya görenin sözlerini dinleme. Çünkü Tanrın Ad’ onu bütün kalbin ve ruhunla sevip sevmediğini anlamak için seni denemektedir. (Devarim 13, 2-4)
Yukarıdaki pasuklar, basit kelime anlamı ile, Navi kıyafetine bürünen bu kişinin İsrael oğullarını yabancı tanrılara tapmak için kışkırtabileceğini belirtmektedir.
Bu sözlerin söylendiği dönemde Tek tanrıya inanmak ve bu Tanrı’nın emirleri çerçevesi dahilinde bir hayat sürdürmek sadece İsrael oğullarına ait bir özellikti. Moşe tarafından öğretilen kuralların yarattığı yaşam tarzına İsrael oğullarının kültürü olarak bakabiliriz. O dönemden günümüze kadar, bu kültür Yahudi Milleti olarak da bilinen milletimizin kimliğini belirtir. Çok tanrılı dinlerin yanı sıra, tek tanrılı yeni dinler türemiş olmasına rağmen bu dinlere uyan milletlerin kültürü ile bizim milletimizin kültürel temelleri çok değişiktir. Bunun yanında Tanrı kavramını kabullenmeyen (ateist) kültürler de gelişmiştir. Peygamberimiz Moşe’nin bize öğrettiği tek Tanrı’ya bağlı kalmayı, milletimizin kültürüne bağlı kalmak olarak yorumlarsak yukarıdaki üç pasuğu şöyle anlarız.
Eğer kendini Navi olarak tanıtan bir bilge sana yaklaşıp tabii veya yapay işaretler göstererek seni milletinin kültüründen uzaklaştırıp başka milletlerin kültürlerine saptırmak isterse onun sözlerini dinleme.
İsrael oğullarını yoldan çıkarabilecek başka bir tehlike de bizlere en yakın olanlardan da gelebilir.
Kardeşin veya annenin oğlu veya oğlun veya kızın veya koynundaki eşin veya senin can dostun gizlice sana gelip senin ve atalarının bilmediği çevrendeki sana yakın veya dünyanın öbür ucundaki milletlerin tanrılarına gidip servis edelim derse ona razı olma ve onu dinleme, ona acıma, onu bağışlama ve onu gizleme. (Devarim 13, 7-9)
Milletimizin bireylerini kültürümüzden uzaklaştırma girişimi bize çok yakın olanlar ve hatta onlarla sevgi ve saygı ilişkisinde olduklarımız tarafından da olabilir. Bu tanıdıklarımız, bizlere yabancı olan ve ana kültürümüze aykırı düşen kültürleri bize sevdirmeye çalışabilirler. Bu durumda da Moşe bu kişilerden mümkün olduğu kadar uzaklaşıp onların etkisinde kalınmaması gerektiğini söyler.
Yukarıdaki her iki durumda da bir İsrael oğulları ferdini kültüründen uzaklaştırma girişimlerinde zorlayıcı hiçbir kuvvet söz konusu değildir. Bu girişimler ya tabii (veya mantıksal) işaretlerler yolu ile veya sevgi ve saygı ilişkilerini kullanma yolu iledir. Yahudiliği unutturup yabancı kültürlere geçirme girişimleri sadece bireylere değil topluluklara da uygulanabilir. Bu olasılık da Moşe tarafından Devarim 13, 13-15 pasuklarında, İr Anidahat (עיר הנידחת- uzaklaştırılmış şehir) konusu çerçevesinde belertilmektedir.
Tanah kaynaklarına göre aradan 3000 sene kadar geçmiş olmasına rağmen Moşe’nin sözlerindeki endişe, bence, halen güncelliğini korumakta. (Akademik araştırmalar Devarim kitabının tarihini 2400 sene olarak tahmin etmektedirler. Bu sayıyı bile göz önüne alırsak peraşamızın bize anlatmak istediklerinin ne denli eskilere dayandığın algılayabiliriz.) İletişim yöntemlerinin gelişmesi ile Yahudi kitlelerini ana kültürümüzden uzaklaştırma propagandası, bu yöntemleri uygulayanlar azınlıkta olmalarına rağmen, çok daha etkin boyutlara erişebilmektedir.
Selihot ayı olarak bilinen Elul ayının arifesinde Yahudi milletinin kültürünü içerden silmeye çalışanların en yakın gelecekte Teşuva yapmalarını dileyelim. (Arambam’a göre Teşuva yapmanın dört safhası vardır: tövbe, hatayı kabullenme, hatalı davranışı terk etme ve gelecekte tekrarlamama.)
Comments