Yerushalayim inşa edildi, birbirine örülmüş bir şehir…
Psalm 122:3: Ir shehubrah lah yahdaiv
יְרוּשָׁלַ֥͏ִם הַבְּנוּיָ֑ה כְּ֝עִ֗יר שֶׁחֻבְּרָה־לָּ֥הּ יַחְדָּֽו׃
Genç Bir Bayram
Yahudi takvimindeki en yeni tatili, İsrail'in başkentinin yeniden birleşmesini kutluyor.
Yom Yerushalayim 28 Mayıs 2022 gecesi başlıyor.
Yom Yerushalayim Şabat gecesi ve Pazar günü kutlanacak bir İsrail bayramıdır.
Yom Yerushalayim'in tarihi nedir ve nasıl kutlanır?
Yom Yerushalayim İbrani takvimine en son eklenen bayramdır. 1967'de Yerushalayim’in Yahudi egemenliği altında yeniden birleşmesi ile anılır. İyar'ın 28. gününde (Pesah bayramından altı hafta sonra, Şavuot arifesinden bir hafta önce) kutlanır.
Yerushalayim, yaklaşık MÖ 1000'de onu fetheden ve onu monarşisinin koltuğu yapan Kral Davud zamanında Yahudi halkının başkenti oldu. Antik çağda iki kez, ikincisi MS 70'te Romalılar tarafından fethedildi. Beit Hamigraş’ın yıkılması, Yahudi
tarihinde, her yıl Tisha B'Av'da resmi bir yaş günü de dahil olmak üzere, Yerushalayim için binlerce yıllık yas tutan bir dönüm noktasıydı.
Ardından gelen iki bin yıllık sürgün sırasında Yerushalayim, Yahudilerin ruhani başkenti olarak kaldı. Bugüne kadar Yahudiler dua için Yerushalayim'e yönelmiş ve Yahudi ayinleri
Yerushalayim'e yapılan göndermelerle doludur. Ancak yakın zamana kadar şehrin onuruna özel bir gün olmamıştır.
1948'deki İsrail Bağımsızlık Savaşı'nın ardından, Yerushalayim şehri bölündü, eski doğu tarafı Ürdün'ün kontrolüne, daha yakın zamanda gelişen batı tarafı ise İsrail kontrolüne girdi. Haziran 1967'deki Altı Gün Savaşı'nın üçüncü gününde, İsrail ordusu şehrin eski, doğu kısmını ele geçirdi. 1967 zaferi, binlerce yıldır ilk kez Yerushalayim’in tamamının Yahudi kontrolüne geçtiğini gösteriyordu. Ayrıca Yahudilerin şehrin en kutsal bölgelerine, özellikle de antik Tapınağın bir kalıntısı olan Ağlama Duvarı'na erişmelerine izin verdi.
Bu tatilin genç yaşı nedeniyle, gelenek ve görenekler açısından onu benzersiz kılan pek bir şey yoktur. Yavaş yavaş, binlerce İsraillinin şehirle dayanışma göstermek için Yerushalayim'e seyahat ettiği (bazı yürüyüşler) bir "hac" günü haline geliyor.
Bu dayanışma gösterisi İsrail devleti için özel bir öneme sahiptir, çünkü uluslararası toplum şehrin İsrail egemenliği altında "yeniden birleşmesini" hiçbir zaman onaylamamıştır ve birçok ülke Yerushalayim’i Yahudi devletinin başkenti olarak tanımamıştır. (Birleşmiş Milletler'in Kasım 1947 tarihli "taksim planı" Yerushalayim'e "Uluslararası Şehir" statüsü verdi.)
İsrail eğitim sistemi, bu günden önceki haftayı, şehrin oynadığı eşsiz role özel bir vurgu yaparak, şehrin tarihi ve coğrafyası hakkındaki bilgileri geliştirmeye adamıştır.
Hallel'i Okumak
Yom Yerushalayim'in Yahudi dini hayatındaki statüsü, Yom Ha'atzmaut'un (İsrail Bağımsızlık Günü) dini statüsünden daha belirsiz görünmektedir. Yom Ha'atzmaut'un modelini takiben, İsrail Hahambaşısı, bu günün Hallel'in (övgü mezmurları) okunmasıyla da işaretlenmesi gerektiğine karar verdi. Psukei d'Zimra'nın daha uzun versiyonuyla (sabah ayininin önceki bölümündeki mezmurlar).
İsrail'in İlerici (Reform) dua kitabı, Hallel'in Yom Yerushalayim'de okunması gerektiğini belirtir, ancak Masorti (Muhafazakar) dua kitabı, bu gün için ek okumaların bir listesini önerir. Amerikan Muhafazakar sidduru Sim Shalom, Hallel'in Yom Yerushalayim'de "bazı cemaatlerde" okunduğundan bahseder.
Bu bayramın dini statüsünün belirsizliği, İsrail dışındaki kutlamalara - veya bunların eksikliğine - yansıyor. Yerushalayim şehri tüm Yahudiler için önemli bir anlam ifade etse de, Yom Yerushalayim henüz Yom Ha'atzmaut'un popülaritesine ulaşmamıştır ve İsrail dışında yaygın olarak gözlenmemektedir.
Buna ek olarak, modern Yahudi devletinin varlığını ve başarılarını kutlamak için bir gün olan Yom Ha'atzmaut'un aksine, Yom Yerushalayim, şehrin geleceği konusunda devam eden çatışmalar nedeniyle İsrail dışındaki bazı Yahudileri rahatsız edebilir. Şehrin bölünmeden ve İsrail'in kontrolü altında kalması gerektiğine inanan bazı Yahudiler bile, Yerushalayim’in Arap kısımlarını çevreleyen derin çatışmalar nedeniyle Yom Yerushalayim'i bir sevinç günü olarak vurgulamamayı tercih ediyor.
Ancak diğerleri, mevcut siyasi çatışmalara rağmen, bölünmemiş bir Yerushalayim’in açıkça ve tereddütsüz bir şekilde kutlanacak bir şey olduğuna, Yom Ha'atzmaut gibi Yahudi siyasi bağımsızlığının bir işareti olduğuna inanıyor.
Fotoğraf: İsrail'deki Yom Yerushalayim kutlamalarında ortak bir alıntı,
Montreal’den sevgiler…
Rahel-Çela Behar
Commentaires