Günler Yine Akıp Gitti…

(Yazarı sesli dinlemek için tıklayınız)

Merhaba sevgili okuyucularım. Günler yine akıp gitti, yine klavyenin başına geçtim. Günler aktı dediğime bakmayın, o kadar da kolay akmadılar bu defa. Küçük oğlum Corona oldu. Tanrı’ya şükür ki aşılı olduğundan hafif geçirdi. Ama Corona’nın ismi ağır. Oğlum kendini hemen evine kapattı. 5 gün sonra kızı Sary de corona oldu. Gayet normal. Bu sefer kızı da kendi evine aldı, birlikte kapandılar. Torunum hastalığı oğlumdan da hafif geçirdi. Ne de olsa daha 10 yaşında bile değil. Ben de üzüntüden kendi içime kapandım. Her gün akşamüstleri oğlumuzun evine gidip balkon konuşması yaptık. O ve torun balkonda, biz bahçede hal hatır sorduk. Bazen yiyecek götürdük bazen ısmarladığı şeyleri alıp kapısına bıraktık. Çok şükür bu da bitti. Çocuk bir gün gecikmeyle bu sene 5.sınıfa başlayacak. Umarım bundan böyle her şey daha iyi olacak.

Bu arada bu sabah Radyo Kan Tarbut’tan Kobi Zarco ve Alegre Amado benimle, Ladino dilinde bir radyo röportajı yaptılar. Konu “İtahdut Yotsei Turkiya” idi. Elimden geldiğince sevgili birliğimizin faaliyetlerinden ve başarılı girişimlerinden söz ettim. Sanırım yüzümün akıyla bu işten de çıktım. Yayının linki verildiği zaman İYT sitesinden ulaşabileceksiniz.

Bu hafta okullar açılacak. İnşallah çocuklarımız, bu yıl okullarına rahatça gidip, öğrenmenin ve okula gitmenin tadını çıkarabilsinler. Yine geçen seneki gibi zoomlara mahkûm olmasınlar.

Bu hafta Google’da dolaşırken yine bazı ilginç bilgilere rastladım. Zaten bilginin ve öğrenmenin sonu yok. Hangi köşeye baksanız hiç bilmediğiniz bir şeye rast gelebilirsiniz. Bu hafta size çok bilinmeyen Yahudi bir kadından söz etmek istiyorum.

Flora Sassoon

Flora Sassoon, kendi devrinin Ortodoks Yahudi bir kadını olarak, oldukça sıra dışı birçok dini rolü üstlendi. Bir seyahatinde, Bağdat’ta üç ay yaşadığı sürece, sinagogda Sefer Tora’yı bizzat İbranice okumuştu. Irak’taki sinagogda okuduğu Sefer Tora Parşömenleri, Sassoon ailesine mensup Bağdat Baş hahamı Şeyh Sason (1750-1830) tarafından sinagoga bağışlanmış olan bir Sefer Tora’ydı.

1924 yılında Flora, Londra Haham Yetiştirme Kurumu olan Yahudi Koleji’nde konuşma gününe başkanlık etmiş, orada verdiği söylevde yıllık konuşma gününün ilk kadın başkanı olma onurunu taşıdığı için teşekkür etmişti .O yıl daha sonra Oxford University Press tarafından yayınlanan din eğitiminin önemi üzerine konuşması Talmudik referanslarla doluydu.

Flora Sassoon, 1936 yılında vefat ettiği zaman, İngiltere Başhahamı Herzog onu “Tevratın, dindarlığın, bilgeliğin, iyiliğin ve hayırseverliğin, geleneğe en sıkı bağlılığı ile yaşayan harikalarla dolu derin bir kuyu olarak nitelemişti. İsrael Milleti ve ülkesi onun bu sonsuz kuyusundan bolca ve asil bağışlar çektiler. Ondan yüce ilhamlar aldılar” demişti. Flora Sassoon kimdi?

Bombay’ın efsanevi Sassoon hanedanlığında dünyaya gelen Flora-Farha Sassoon, Hindistan’da ve ardından İngiltere’de yaşamış olan, bir iş kadını, hayırsever, ünlü bir sosyete kadını ve Yahudi din bilgini olarak renkli bir hayat yaşadı. Dini uygulamalardaki titizliği, sosyal konumu için engel değildi. Haftada en az bir kez herkese açık toplantılar düzenlerdi. Verdiği ziyafetler efsaneydi. Yahudi metinlerini ve konularını hahamlarla eşit şartlarda tartışabiliyordu. Sefarad doktrini ve uygulaması konusundaki uzmanlığı eşsizdi. Flora Sassoon, o zamanın Ortodoks bir kadını için alışılmadık olan birçok kamusal dini rol üstlendi. Tarihçi Cecil Roth’a göre, onun “Bir kraliçe gibi yürüdüğü, bir bilge gibi konuştuğu ve doğulu bir hükümdar gibi yaşadığı” söylendi.

Flora Sassoon 1859’da Hindistan’ın Bombay şehrinde doğdu. Babası Ezekiel Gabbai (1824-1899), Bağdat’tan Hindistan’a gelmiş bir tüccar ve iş adamıydı. Annesi Aziza (1839-1897) David Sassoon’un torunuydu. Çiftin altı oğlu ve altı kızı vardı. Bunların en büyüğü Flora idi.

Her iki ebeveyni de bilgili ve bilgin oldukları için, Flora’nın mükemmel bir eğitim almasını sağladılar. Onu sadece bir Katolik okuluna göndermekle kalmadılar, aynı zamanda ona ve kardeşlerine ders vermesi için Bağdat’tan seçkin hahamlar getirdiler. Sonuç olarak, Flora 17 yaşındayken İbranice, Aramice ve Hintçenin yanı sıra İngilizce, Fransızca ve Almanca biliyordu. Yahudi metinleri ve kaynakları hakkında da son derece bilgili idi.

1876’da Flora, Çin’de aile işlerini yürütmek için uzun yıllar harcayan, ancak ofis ve geniş çaplı işleri yürütmek için bombaya dönen Solomon Sassoon (1841-1894) ile evlendi. Bu genç Flora’nın dedesi David Sassoon’un ikinci karısından doğan oğluydu. Yani kızın dayısıydı. Sassoon ailesi pamuk fabrikaları ve diğer işletmeleri, ve olağanüstü servetleri yüzünden “Doğunun Rotschildleri” olarak tanınırlardı. Kocası, Florayı kendi işlerine dahil etti. Yahudi beslenme yasalarına sıkı sıkıya bağlı kalan kadın, dinini asla ihlal etmeden, sokulduğu zengin sosyal hayatın gerekliliğine uyarak, oranın Yahudi cemaatine ve diğer yüksek ve değerli aile dostlarına partiler tertipleyen bir sosyetik kadın olmuştu.

Floranın üç çocuğu vardı. David Solomon (1880-1942), Rachel (Rohele) (1877-1952) ve Mazaltov (Mozzele)1884-1921. Kalkütalı David Ezra ile evlenen ve daha sonra İngiltere’de Lady Ezra olan Rachel de önemli bir kadındı. Hindistan’da yaşarken, İngiltere’ye taşınan erkek kardeşine, dikkate değer judaica koleksiyonu için, doğudaki el yazmalarını bulmakta yardım etti. Kamu işlerinde aktif olarak,1947’de kocasının ölümünden sonra Yahudi cemaatinin başkanı seçildi. Doğuştan sakat olan kız kardeşi Mazaltov ise, hem din alimi, hem de dindardı.

Floranın kocası 1894’te öldüğünde, üç çocuğunu büyütürken iş sorumluluklarını devraldı. Çok başarılı bir iş kadınıydı. Ayrıntılara gösterdiği özen ve keskin hafızasıyla meslektaşlarını ve çalışanlarını çok etkiliyordu. Bombay’daki ciddi bir vebanın ve Asya kolerasının yayılmasının ardından, etkili bir aşı geliştiren ve her iki Hindu’dan birinin çekincelerine rağmen, ülkenin nüfusunu aşılamak için bir kampanya yürüten genç bir Yahudi bakteriyolog Waldemar Morcechai Haffkine’yi destekledi. Aşı karşıtı olanlara karşı olan harekette, aktif olarak yer aldı. Aşı kampanyaları yaptırdı. Müslümanların kadınların kapanmaları ve yüzlerini örtmeleri gerektiği kanunların çıkartılması sonucunda sosyal direnişler başlattı ve yürüyüşler düzenledi.

1901’de Flora kızı Mazaltov’un daha yüksek düzeyde tıbbi bakım alabileceğini umduğu İngiltere’ye taşınmaya karar verdi. Londra’da Flora Sassoon hızla en çok aranan kişilerden bir oldu. Evinde, haftada en az bir toplantı düzenlerdi. İkramları muhteşemdi Kaşerut kurallarına bağlı olması, sosyal konumu için engel değildi. Sassoon ailesinin İngiltere’de yaşayan akrabalarının aksine, Flora ve yakın ailesi, ailelerinin doğu geleneklerine sadık kalmışlardı. Seyahat ettiği her yere ibadet edebilecek 10 erkekten oluşan minyan grubunu ve ritüel kaşer et kesecek şohetini de yanında götürürdü.1902’den 1935’e kadar tüm seyahatlerinin tarihlerini ve gittiği noktaları listeleyen bir günlük tuttu.

Sassoon’lar, yardım fonları için binlerce başvurunun ve ricanın velinimetiydi. Postalar, onun evine “Flora Sassoon-İngiltere” olarak dünyanın her yerinden ulaşırdı. Mektupların evine geldiği gün hepsine kendi eli ile yanıt verirdi. Sefarad dünyasının Yahudileri ve doğudan gelen herhangi bir kişi onu hayırseverliğin kaynağı olarak görürdü. Siyonizm’in ve Yahudi Devleti rüyasının güçlü bir destekçisiydi.1917’de Balfour Deklarasyonu’nu şiddetli heyecan ve sevinçle karşılamıştı.1925’te oğluyla Yeruşalayim’i ziyaret etti. Ayrıca İngiltere’ye gelmek isteyen mültecilere destek verdi. Garanti kağıtları imzaladı.

Dini metinler ve Raşi konusunda uzmandı. Din bilginleriyle bu konuları uzun uzun tartışırdı. Bir Bağdat gezisinde, ziyaret ettiği bir sinagogda, dedesi Irak Baş Hahamı Şeyh Sason’un sinagoga hediyesi olan Sefer Toradan bir peraşa okumuştu.

Flora Sassoon 1936 yılında Londra’daki malikanesinde yaşama veda etti ve vasiyeti üzerine Yeruşalayim’deki “Zeytinlikler Tepesi”ndeki mezarlığa gömüldü.

Sevgili okuyucularım bir dahaki yazımda tekrar mutluluk ve sağlıkla buluşmayı diliyorum. Sevgiyle kalın.