Charles Lewinsky - “MELNİTZ”
Nelly BAROKAS
Bazı kitapların bizde özel bir yeri vardır. Etkilemiştir okurken, etkisi kalıcı olmuştur. Zaman geçer, “bir kez daha okusam” dersiniz. İşte Charles Lewinsky’nin “Melnitz” adlı eseri benim için bu nitelikte bir anlam taşır.
“Melnitz” yeni bir kitap değil, 2006 yılında Almanca lisanında yayınlandı, 2015 yılında Gözlem Yayınları tarafından Türkçeye kazandırıldı. Bu romanın etkisinin bende kalıcı olmasının nedenlerinden biri de her türlü hazırlık, tercüme, baskı ve raflarda yerini alma aşamalarına dolaylı da olsa bir şekilde tanık olmam olabilir. Şalom gazetesinin bir yazarı olarak, copyright hakkının kolaylıkla alınmasının ve eserin orijinal lisanı Almancadan ünlü yazar/çevirmen Sezer Duru tarafından Türkçeleştirilmesinin çok büyük bir kazanım olduğunu anımsıyorum.
“Melnitz” romanının yazarı Charles Lewinsky, 1946'da Zürih'te doğdu. Dramaturg, rejisör ve redaktör olarak çalıştı. 1980'den beri yazarlık yapıyor. Radyofonik oyunlar, romanlar, tiyatro eserleri, TV showları ve senaryolar yazıyor. “Johannistag” romanı Zürich Kantonalbak Schiller ödülünü aldı. “Melnitz” romanı, İbranice dahil olmak üzere 10 dile çevrildi.
Kitapta bir ailenin kuşaklar boyunca yaşadıkları anlatılıyor. 1871’de İsviçre- Almanya sınırında, Endingen’de yaşayan Salomon Meijer ailesini tanıyoruz. Bu Yahudi aile dinsel inançlarına sıkı sıkıya bağlanırken, evlerinin dışındaki yaşam sürekli değişmekte… Romanda bir yandan ailenin günlük yaşantılarına, bir yandan da bölgede giderek değişen sosyal ve politik havaya tanık oluyoruz. Salomon Meijer, namuslu bir esnaftır. Günün birinde Fransız ordusundan kaçan Janki adında Yahudi bir genç onlara sığınır. Janki küçük bir esnaf olmayı içine sindiremez, daha büyük bir iş sahibi olmak ister, bir kumaş dükkânı açar.
Para kazanmanın önemi, onun getireceği güç ile dinsel inanç arasındaki derin ayrılık kendini göstermeye başlar. Zaman ilerler, ailenin yeni fertleri devreye girer. Değişmeyen tek şey bölgede yaşanılan savaşların, olumsuzlukların sorumlusu olarak her daim Yahudilerin gösterilmesidir.
Romanın ilerleyen bölümlerinde ailenin yeni nesilleri ile tanışıyoruz. Zaman Birinci Dünya Savaşı… Meijer ailesinin torunu François iyi tanıdığı Hıristiyanlardan fena halde dayak yer. Bu dayak onu farklı düşüncelere yönlendirir, Yahudiliği onun için bir engeldir, ani bir kararla Hıristiyan olur, hatta soyadını bile değiştirir.
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı dönemleri Yahudiler için tam anlamıyla bir kâbustur, dertlerin ve korkunun bitmediği bir acılar dönemidir. Romanda zaman zaman ortaya çıkan Melnitz amca karakteri Yahudiliğin belleğidir adeta. Onun sözlerinden yaşanılan acıları, yapılan hataları, işlenen günahları öğreniyoruz.
Yazar Charles Lewinsky “Melnitz”de, roman kahramanlarının yaşanmışlıklarını güçlü sözler ve betimlemelerle ortaya koyuyor. Bu roman tarihimizi, geleneklerimizi, kültürümüzü, Yahudilikle ilgili tüm törenleri, kuralları, ritüelleri, bazı sembolleri yalın ve doğal bir şekilde gözler önüne seriyor. Kısaca; “Melnitz” bizi bize anlatıyor.
“Melnitz” kitabı henüz tükenmemişse Gözlem Yayınlarından edinebilirsiniz. Tükenmişse eğer, bu yayınevinin yeni bir baskı yapması çok yerinde bir karar olur. Çünkü “Melnitz” bence, tarihin belli bir zaman diliminde Avrupa Yahudi yaşanmışlığına ayna tutması açısından, her daim geçerli bir eser…
Özgün adı: Melnitz
Yazar: Charles Lewinsky
Almancadan Çeviren: Sezer Duru
Yayınevi: Gözlem Yayınevi –Şubat 2015
Sayfa sayısı: 700
Kommentare