BİR GÖÇ ROMANI: Beyaz Köpek Balığı Derili Takım Elbiseli Adam

Geçtiğimiz günlerde Pesah’ta Mısır’dan Çıkışı kutladık. Değinmek istediğim kitap ise Yahudilerin 20. yüzyılda Mısır’dan kovuluşlarını, önce Avrupa’ya, sonra ABD’ye bir göç serüveninin aktarıyor. Lucette Lagnado’nun kaleme aldığı “Beyaz Köpek Balığı Derili Takım Elbiseli Adam” otobiyografik bir eser;

Kitabın yazarı Lucette Lagnado’nun babası Leon Lagnado, 1950 yılları Mısır’ında itibarlı bir kişidir, pek çok yabancı dil bilmektedir. İngilizceyi İngiliz dostları ile onlar kadar iyi konuşur. Leon Lagnado, gençliğinde poker hastasıdır ve bu oyun Kral Faruk’un da tutkularından biridir.

İngilizlere olan yakınlığı nedeni ile ‘Kaptan Philips’ lakabı ile de anılan Leon birgün, Kahire’nin en gözde gazinosunda, poker oyununa katılmak üzere Kral’ın masasına davet edilir. Turların birinde Faruk’un üç papazına karşılık Leon’un elinde daha yüksek değerde olan floş vardır. Leon yerdeki paraları almak için uzanır fakat Kral elini tutar, elinde dört papaz bulunduğunu, karenin floştan iyi olduğunu söyler.

Leon hükümdarın eline bakar ve sadece üç papazı görünce bozulur, Kral ise kahkahayı basar ve paraları toplarken; “C’est moi le quatrieme roi!” diye haykırır - “Dördüncü kral benim!”

Mısır’da refah içinde yaşamakta olan Yahudiler için; 26 Temmuz 1952’de Kral Faruk’un ‘Müslüman Kardeşler’in de desteği ile askeri darbe sonucu tahttan indirilmesinden sonra Amerika, Fransa, İsrail gibi ülkelere göç süreci başlar.

Nasır önderliğindeki diktatörlük rejiminin yükselişiyle Leon Lagnado elinde avucunda ne varsa kaybeder ve ailesi ile ülkeyi terk etmeye mecbur edilir. Fransa’ya vardığında cebinde tam 212 dolar vardır. Göçmen bürosu, yerleşecekleri ülke için doğru karar vermelerine yardımcı olur. Leon’un akrabaları İsrail’dedir ama o ABD’yi seçer. Göçmen bürosundaki görevli memur, Leon’un oğlu Cesar ile Lucette’in ablası Suzette’ten memnundur ama Leon için raporuna: “Çok hasta, çok güçsüz, çok yenik, umutsuz” diye yazar. Gerçekten de ahşap bastonundan destek alarak yürüyebilen Leon, Mısır’dan ayrıldıktan sekiz ay içinde yavaş yavaş çöker.

Sonuçta, New York’a yolculuk masrafının tümünün aile tarafından geri ödenmesi şartı ile ABD’ye göçleri onaylanır. ABD’ye vardığında Leon Lagnado bu kez, göçmenlerin Amerika’da ülkeye uyum sağlamalarından sorumlu hizmet görevlisinin Manhattan’daki ofisine yollanır. Görüşme adeta polis sorgusu şeklinde geçer; rapora bir kez daha; “Yaşından çok yaşlı gösteriyor, bacağındaki kırık yüzünden çok yavaş yürüyor” diye yazılır.

Leon hiçbir zaman ABD toplumuna asimile olmayı kabul etmez. Gururu incinip sabrı tükendiği birgün görevliye; “Bayan Kirchener bizler Arabız” der. “Pis Yahudiler” diye hakarete uğrar, hatta bu nedenle evinden tahliye edilir. Leon, umudunu yitirmez, perakende kravat satma işine girer. Kızına; “Loulou tu vas m’aider a vendre les cravates” (Bana kravat satmaya yardım edeceksin) der. O, Mısır’da kaybettiklerini geri kazanmaya çalışır ama başaramaz, yokluk içinde yaşamını yitirir.

Çocukları ise, geldikleri ülke Mısır’da sıkı sıkıya bağlı oldukları dinî kimliklerinden uzaklaşırlar, Mısır çıkışını simgeleyen Pesah bayramı bile yaşamlarında bir ayrıntıya dönüşür. Lucette Lagnado, Şalom Dergi’nin 6. sayısına (Ekim 2011) verdiği bir röportajda 2005 yılında köklerini aramak üzere Mısır’a döndüğünü, çocukluğunun geçtiği aile evinde yaşayan Mısırlının kendisini “Burası sizin eviniz” diyerek buyur ettiğini anlatır. “Bugün kendinizi hangi ülkeye ait hissediyorsunuz?” diye Lucette’e sorulduğunda ise o; “Hem Amerikalı, hem Mısırlı, belki ikisi de değil” yanıtını verir.

İkon Yayınları 430 Sayfa

Orijinal Adı: The Main In The White Sharkskın Suit

Yakup BAROKASRozental’ın kızı Melis Rozental’a ait.

Yakup BAROKAS