(Yazarı sesli dinlemek için tıklayınız)
Savunmak ve savaşmak için geliştirilen teknolojilerin sivil yaşama etkilerine dair en iyi örneklerden biri “internet” dir. ABD’de Pentagon’a bağlı DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency - Savunma İleri Araştırma Projeler Ajansı) 1973’de farklı bilgisayar ağlarının birbirleriyle iletişim kurmaları amacıyla arabirimler geliştirmeye odaklandı. Zamanla “World Wide Web -www” doğdu ve ardında hayatlarımızın her yanına ulaşabilen dev bir endüstri gelişti. Fakat başlangıç fişeği Amerika Savunma Bakanlığındaki beyinler tarafından ateşlenmişti.
İsrail de 1948’de kurulduğundan bu yana küçük nüfusuna karşın dış düşmanlarının sayıca ezici üstünlüklerine yenilmemek için istihbarat birimlerini geliştirmeyi birincil amaç edinmiştir. Bu nedenle Mossad (dış istihbarat), Şin Bet (iç) ve AMAN (Askeri istihbarat) üniteleri oluşturuldu.
Bu kurumlarda geliştirilen fikirlerin ve özellikle yetişen gençlerin sivil yaşama geçişte en başarılı olanları Aman’a bağlı “8200”de bulunanlardır. 1952’de oluşturulan grup bugün İsrail Savunma Kuvvetlerinin, savaş uçağı pilotlarından sonra, en yüksek yetenekleri davet eden birimi olmuştur.
Son haftalarda Hizbullah’a yönelik ölümcül çağrı cihazı ve walki talki patlamaları tutun da, lider Nasrallah’ın yerinin tespit edilmesine kadar varan istihbarat başarılarında Mossad, “8200’den kaynaklanan veri analizi olmadan hareket edemezdi” der uzmanlar.
Kimlerden kurulu bu 8200? Toplumun hangi kesimlerinden eleman alırlar? Ne tarz yetenekler aranır? Nasıl yetiştirilirler? Kaç kişiler? Terhis olduklarında sivil yaşama nasıl uyarlar? Aralarındaki dayanışma ve güven düzeyi nedir?
8200 birimi uzun yıllar gizli kaldı, hiç açıklanmadı ve kamu tarafından pek bilinmedi. Varlığının dünya tarafından keşfedilmesi “The Start-Up Nation” (İsrail’in Ekonomik Mucizesinin Öyküsü) kitabının 2009’da yayınlanması (Dan Senor ve Saul Singer) sayesinde oldu. Kitap 8200 mezunlarının askerlik döneminde öğrendiklerinin nasıl sivil yaşama geçirildiğini ve sıfırdan kurdukları şirketlerin nasıl dünyanın en değerlileri arasına girdiğini anlatır.
Nereden başlar 8200’e alınacak eleman? Ordunun yetenek avcıları 15 yaşlarından itibaren okullarda robotik klüpleri üyeleri veya kodlama dersi alanlar ile yüzlerce mülakata girerler. Aranılan vasıflar:
1) Curiosity - Her ne kadar Türkçeye “merak” olarak çevrilse de ondan çok daha fazlasını, tutkulu meraklılığı (tecessüs) ifade eder.
2) Analitik düşünce - sorgulama, verilen yanıtları kuralmış gibi hemen kabul etmeme, farklı verileri bir araya getirerek tahlil etme.
3) Liderlik - Küçüklükten başlayarak ekipleri yönetmekten çekinmeme.
4) Kutu dışına çıkma (Out-of-box thinking) - Geleneksel ve bilinen yollardan ayrılma, yeni patikalar keşfetme, “yok, olamaz” ı reddetme.
5) Hızlı öğrenme - Büyük baskı ve zaman sınırlaması altında yeni verileri süratle kapma.
15-16 yaşlarından itibaren ek eğitim gören bu gençler 18’de askere alındıklarında özel kurslara yönlendirilirler: Kodlama, Arapça, sinyalleri anlama gibi…
İstihbarat alanı genellikle ikiye ayrılır: Humint (Human intelligence - ajanlardan gelen bilgi) ve Sigint (Signal intelligence - elektronik izler, hava koşulları, demografik yapı gibi çok farklı alanlardan kaynaklanan sinyaller). İşte 8200 birbirleriyle hiç ilgisi yokmuş gibi gözlenen yüzlerce, binlerce veriyi tahlil edip bunlardan anlam çıkarmaya çalışır.
Böylesine bir yaklaşımın başarılı olması için kültürel ve sosyal ortamın, çocukluktan başlayarak, uygun olması gerekir. Geçmişe bakarsak, Yahudilikte:
* Liderin fikirlerine akıllıca karşı gelmek teşvik edilir - Diasporada hahamlık seminerlerinde Kutsal Kitap (Tevrat ve sonrası, Talmud) yorumları yüzyıllardır tutkuyla tartışıldı. Hiçbir aksi görüş hemen tasfiye edilmedi.
* Metinlere, sözcüklere, hatta harflere ve sayılara özel anlamlar yüklenir - İnce eleyip sık dokunulur.
* 2500 yıldır kralları veya egemen liderleri yetişmediği gibi asiller sınıfı da olmadığı için - Diğer toplumlar gibi hiyerarşik (dikey) değil, düz ve yataydır, eğitimli ve zeki olanların yükselmeleri engellenemez.
Bu niteliklerle beslenen gençler, aileden veya çevreden etkilerle 8200 birimine, veya ordunun diğer elit bölümlerine, girmek için can atarlar. Gelecek için hangi güdülerle?
1) Vatanseverlik - Nüfus ve yüzölçümü küçük olunca ülkede her can bir diğerine sıkısıkıya bağlıdır ve ciddi sorumluluk yüklüdür.
2) 8200’de öğrenilenler sayesinde ve mezunların dayanışma ruhu ile sivil hayatta fikir, destek ve finans bulmak kolaylaşır. Zengin olma yolu açıktır.
3) Askerlik esnasında edinilen arkadaşlıklar ve güven çok yüksektir, neredeyse aileden sayılırlar ve yaşam boyunca “kandırma, aldatma, hakkını yeme” kavramları kesinlikle gündeme gelmez.
Çalışan sayısı 5000 civarında tahmin edilen 8200 mezunlarının kurdukları şirketler dünya piyasalarında toplam 250 milyar dolar değerini geçer. Önde gelenler:
* Checkpoint - Siber güvenlik ağları - Değer: 21 milyar USD.
* NICE - Müşteri ilişkileri yönetimi - Değer: 40 milyar USD.
* Palo Alto Networks - Siber güvenlik - Değer: 108 milyar USD.
* WIX - Web sitesi geliştirme programları - Değer: 9 milyar USD.
8200 mezunlarının yapay zeka alanında yaptıklarına ve yapacaklarına bir örnek: Kurduğu Adallom’u 2015’de Microsoft’a 320 milyon USD’ye satan Assaf Rappaport’un yeni girişimi henüz satış yapmaya başlamamış WIZ’i (bulut üzerinden siber güvenlik programları) satınalmak için Google 23 milyar USD teklif etti, kurucular reddettiler…!!
Daha fazlasını yazmaya gerek yok!
Ralf ARDITTI
Comments