Profesör yerine Prof. veya Doktor yerine Dr. örneklerinde olduğu gibi bir sözcüğün kısaltılarak ifadesi olan ‘kısaltma’ ile karıştırılmamalıdır.
Akronim Yahudi soyadları oluşturulmasında değerli kaynaklardan biridir. Başlangıçta, uzun bir ismin hafızayı zorlamaması ve daha kolay bellenmesi için kullanılan bu yöntemin klasik örneklerinden birkaçını sıralayalım:
Rabbi Moshe ben Maimon (Maimonides) …..RaMBaM
Rabbi Shlomo Yitshaki …. RaSHİ (Raşi)
Rabbi Moshe ben Nachman (Nahmanides) ….RaMBaN
Diğer taraftan 18. ve 19. yüzyıllarda Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde yerel aile isimleri kullanma zorunluluğu ortamında birçok aile İbranice soyadlarının yerel lisanda çevirisini benimserken bazıları akronimler kurarak Avrupalı gibi sanılabilen yeni sözcükler türetmeye başladılar. Genelde Aşkenaz Yahudileri arasında rastlanan bu yöntemden bazı örnekler sunalım:
Baker: ‘Bnei Kedushim Rabanim’
Schick: Shem Yisrael Kodesh (Yisraelin adı kutsaldır)
Segal: Segan la-Koen’ (Koen’in Mabetteki vekili, yaveri) veya ‘Segan leviyah’ (Levi’nin Mabetteki vekili, yaveri).
Shor . ‘Shohet ve Rav’ . Aynı anda bu iki mesleği birden icra edeni tarif etmektedir.
Valk: ‘Veahavta Lerekha Kamokha’ (Komşunu kendin gibi seveceksin)
Konumuzu ilginç ve ayrıntılı bir örnek ile noktalayalım.
Polonya - Aşkenaz kökenli olan Menahem ben Yitzhak Askenazi 1722 yılında Edirne Hahambaşısı seçildiğinde, çoğunluğu Sefarad olan bu kentte kendini halka kabul ettirebilmek için Askenazi lakabının uygun olmayacağını düşünerek cesur bir kararla bu sıfatı reddetti ve İbranicede “Hocamız (Moreynu), Rabay (HaRav), onuruna (Be Khavod)” anlamına gelen “BE KHavod MOreynu HA Rav” deyiminin baş harflerinden oluşturduğu ‘Bekhmohar’ soyadını kullanmaya başladı .
İleriki yıllarda, bu sıfatın, genişleyen ailenin haham olmayan bireyleri tarafından da taşınması anlamsızlaşınca, atalarının Menahem olduğuna inanan aile kolları İbranice cümleyi ‘Şerefli Hocamız ve Rabimiz Menahem Onuruna’ şeklinde kullanınca Bekhmohar Menahem ifadesi Behmoiram (Behmoram) olarak kısaldı.
Atalarının Shemuel (Samuel) olduğunu iddia eden aile dalları ise, ‘Şerefli Hocamız ve Rabimiz Shemuel Onuruna’ deyiminin akronimi ‘Behmoiras’ (Behmoras, Behmuaras) olarak anılmaya başlandı.
Nihayet, ‘Öğretmenim Rav’ anlamında ‘Morenu Arav’ ile Moaraf (Moarav) soyadına da varıldı.
Comments