Purim bayramını geride bırakalı birkaç gün olmasına rağmen maskeler hayatımızın vazgeçilmezi olarak yer almaya devam ediyor. Corona virüsü hakkında korkular, kaygılar, yalan haberler, kısıtlamalar günlük konuşmalarımızın merkezine oturdu. Tuvalet kağıdı, şeker, sabun marketlerin raflarında görünmez oldu. Bu yazıda Purim’den Pesah’a Yahudi felsefesinin bize öğrettiklerini Corona virüsü ile ilişkilendirerek yazmaya karar verdim.
Yazının konusunu seçmek başlamak için yeterli olmuyor çünkü oturmam ve konsantre olmam lazım. Çocukların okulu tatil olunca, eşim de evden çalışmak zorunda kalınca her odadan biri çıkıyor. Neyse ne diyorduk: Purim...
Amelek soyundan gelen Aman, Pers imparatorluğunda sürgün hayatında olan tüm Yahudileri öldürmeye karar veriyor. Kraliçe Ester 'in Kral Ahasveroş'u yemeğe davet etmesi önce Mordehay'ı halkın gözünde yükseltiyor sonra ikinci bir yemek davetiyle Aman'ın Mordehay için hazırladığı darağacına asılmasıyla son buluyor. Her şeyin bir anda nasıl değişebildiğini Megila bize öğretiyor. Aman'ın planları kesinleşince Yahudiler oruç tutuyor, Teşuva yapıyor ve hep birlikte Tanrı’dan yardım gelmesi için bağırıp dua ediyorlar.
Pesah hikâyesine baktığımızda Yahudi tarihinin toplum olarak ilk sürgünü. İkinci sürgün olan Purim hikayesinin aksine, ilk sürgünün sonunda Tanrı kendini oldukça belli eden mucizeler gerçekleştiriyor. 10 bela, Kızıldeniz’in yarılması, çöl hayatında 40 sene boyunca gökten yağan Man. Mısır esaretinin sonlarında şartlar ağırlaşınca Yahudiler hep birlikte Tanrı’dan bir kurtarıcı gelmesi için bağırıp dua ediyorlar ve Moşe Rabenu'nun önderliğinde esaretin sonu Israel topraklarına doğru geri dönüş başlıyor.
İlk iki sürgün hikayesinde ortak olan şeylerden birkaçı: Kurtuluşun Tanrıdan geleceğine inanmak: Ein od milvado... Farklılıklarımızı bir kenara bırakıp birlik olmak ve Teşuva yapıp, dua etmek...
Hanuka hikâyesinin üçüncü sürgün sonunda olduğunu hatırlatarak içinde bulunduğumuz dönemin dördüncü ve son sürgün olduğunu belirtelim. İnanan her Yahudi, bu son sürgünün Masiah’ın gelişiyle olacağını bekler. Ne zaman ve ne şekilde olacağı ile ilgili bir sürü farklı öngörü vardır. Tüm dünyayı etkileyen Corona virüsü kimilerine göre işaretlerden biridir. Tora kaynakları ve Corona ilişkisine hiç değinmeden bu virüs sayesinde hayatımızda neleri değiştirebilir ve son sürgünün son zamanlarını nasıl geçirebiliriz bunları düşünelim…
Arkadaşını kendin gibi sev… Farkında olarak ya da olmayarak hepimiz virüs taşıyor olabiliriz. Dışarda az bulunmak virüsün yayılma katsayısının düşük kalmasına yardımcı olacaktır. Alışveriş yaparken başkalarının da ihtiyaç duyacaklarını düşünebilmek de yine bu ‘Mitsvan’ın bir parçasıdır.
Neşeli olabilmek… Gün içinde sayısız yazı ve video ile karşılaşıyoruz. Bilgilenmek önemli ama bunu gün içinde sınırlı sayıda yapabiliriz. Bu zor günlerde güzel şeyler de oluyor bunların farkına varabiliriz. Balkonlardan şarkı söyleyen insanlar, bir yeşivanın bahçesinde kişi sayısının kısıtlı olduğu düğünde pencerelerde çatılarda balkonda gelin ve damat için söylenen şarkılar ve yapılan danslar, bir süpermarkette moralleri yükseltmek için çalan şarkılar, karantinada olan insanlar için Şabat ekmeği dağıtanlar…
Ailemizle vakit geçirmek… Sokağa çıkmak dışında birlikte neler yapabiliriz diye liste hazırlamak özellikle küçük çocuklar için günlük program hazırlamak.
Şabat… Alışveriş yerleri kapalı, dışarıda bulunmak tehlikeli görünürken önümüzdeki birkaç hafta Şabat gününü kurallarına uygun şekilde yaşayabilmek için güzel bir fırsat.
Pesah temizliği...Evlerimizi her türlü hamets içeren yiyecekten temizlemek, dolaplardaki fazlalıkları gözden geçirmek için tam zamanı…
Dua ve meditasyon… karantina sözcüğünün İbranice karşılığını öğrendik son günlerde "bidud" ,daha önce birkaç yazımda kullandiğım "itbodedut" kelimesiyle de aynı kökenden geldiğini fark ettim. Itbodedut, Yahudi meditasyonu, Tanrı ile baş başa kalmak ve kendi seçtiğimiz dilde O'na kalbimizi açmaktır. Bu günlerde kişisel dualarımızı arttırmak, toplu Tehilim’lere katılmak, özellikle onarım özelliği taşıyan "Tikun haklali " adı altında toplanan 10 tehilim okumak için (16-32-41-42-59-77-90-105-137-150) yine çok uygun bir zamandır.
Yahudi takviminde Purim’den Pesah’a ilerlediğimiz bu günlerde Corona virüsü dışında bir şey düşünemediğimiz bu zamanların kurtuluş zamanına dönüşmesi, gerek fiziksel gerek psikolojik olarak en az zararla sona ermesi, yüzlerce yıllık sürgünün sonuna gelinirken, Tanrı'nın merhamet özelliği ile kendini göstermesi dileğiyle…