Kortadura de Fashadura

Uzun bir aradan sonra tekrar aranızdayım. Bu süreç zarfında kızımın Faşadurası (Bez kesme töreni) ve oğlumun askerlik ile ilgili bizleri gururlandıran törenleri epey vaktimi aldı. Maalesef bir süre yazılarıma ara vermek zorunda kaldım.

Gündemim faşadura iken; dünya üzerindeki yahudilerin hepsi faşadura töreni yapıyorlar mı? diye bir soru ile yola çıktım. Açıkçası bu konuyu incelemek istememin bir diğer sebebi de İsrael`de tanıdığım komşularım ve etrafımdaki bir kaç kişinin bu töreni bilmeyişinden kaynaklandı.

Birkaç kaynaktan araştırdıktan sonra Bez Kesme Töreninin yalnızca Türk Seferad Yahudileri, Cezayir ve Fas Yahudileri tarafından kutlandığını, Ladino " kortadura de fashadura”, Arap Yahudileri tarafından da " tekti’ a el-g’daouere - תקתיה אל גדאורה" yani kundak giysilerinin kesilmesi anlamına geldiği bilgisine ulaştım. Farklı Yahudi Kültürlerindeki doğum öncesi törenlerine de şöyle bir göz attım.

Türk Seferad Yahudileri Bez Kesme Törenini hamileliğin beşinci ayı bittikten sonraki veya yedinci ayın içine denk gelen Pazartesi veya Perşembe günü kutlamaktadır. Aile ve davetlilerin katıldığı tören esnasında bebeğin ilk doğduğu anda giydirilmek üzere dikilecek gömleğin kumaşı, anne ve babası hayatta olan bir aile yakını tarafından kesilip, üzerine uzun ve mutlu hayatı temsilen badem şekeri , pirinç ve istenirse altın para atılmaktadır.

Cezayir ve Fas Yahudileri, töreni hamileliğin son üç ayında kutlar. Kesilecek bez bakır tepsiye yerleştirilip, üzeri ipek bir kumaş ile örtünüp, kumaşı kesen kişinin etrafı kadınlar tarafından sarılarak, anneye ve cenine güzel dilekler söylenmektedir.

Afganistan Yahudileri “ Çelik Zincir Töreni - Fulad Panjunon ” ; törene davet edilen kadınların her biri hamile bayana bir küp seker verir. Boynuna içi boş salatalık benzeri gümüş bir çanta asılır, içinde yaşlı bir bayan tarafından tehilimden (mezmur) parçalar yazılmış bir muska, bir çakı ve biri mavi renkte olan üç cam inci bulunur. Müstakbel anne onu doğurana kadar taşıyacaktır.

Buhara (Özbek) Yahudi kadınları hamileliğin ilk aylarında sinagoga giderek cenin için dua etmektedirler.

Gürcistan Hamile Yahudi Kadınları ; özel otlar, kömür veya kükürt içeren siyah kurdeleya sarılmış bir muska takar. Bazıları da karınlarına kilit asarmış.

Fas Yahudi genç kızları karınlarına kilitli bir kemer takar ve doğum esnasında kilidi açarmış.

Açıkçası bu kilit kemerler günümüzde uygulanmakta mıdır? yoksa sembolik bir tören mi yapılmaktadır? Gürci veya Faslı birine sormak lazım. Açıkçası ben merak ettim. Öğrenebilirsem muhakkak yazımın altındaki yorum kısmına önümüzdeki günlerde not düşeceğim veya bu konuda bilgisi olan biri var ise paylaşırsa çok memnun oluruz.

Alman ve İtalyan Hamile Yahudi Kadınlarının yataklarına kötülüklere karşı koruması için kılıç şeklinde muska konulurmuş. Bu muskanın anneyi ve bebeği kötülüklerden koruyacağına inanılırmış.

Kürdistan’da Gebelik Neşesi Töreni yapılır. Çiçek gebelik neşesini temsil eder. Hamile olduğunu anlayan kadın ailesinin evine gider. Annesi ve kız kardeşleri bebeğe bebek sandalyesi dikerler. Çocuğu olan bir bayanda yatak çarşafı diker. Müzisyen kadınlar genç hamile kadına şarkılarla tavsiye ve güzel dileklerde bulunurlar. Akşam erkek evinde yalnız erkeklere davet verilir.

Yemen'de gebe anne, yedinci aydan itibaren bebek giyimi hazırlamaya başlar. Nazar değmesin diye tören yapılmaz. Anne çocuğun ihtiyaçlarını diker.

Aşkenaz Yahudileri hamilelik sürecinde yapılacak gurur duyulan sözlerin söylenmesinin kötülük getireceğine inanırlar, nazardan korkarlarmış.

Bu vesile ile tüm dualarımız doğacak bebeklerimizin üzerinde olsun sağlıkla, şanslarıyla dünyaya gelsinler. Anneler sağlıkla ve kolay doğum yapsınlar. Tüm bebek bekleyen ailelerin evlerine doğacak yavruları neşe, sevgi ve bereket getirsin. Amen.

Bu kadar geleneksel bir konunun ardından yazıma bizim fasadurada yaptığım dekorun, şekerliklerin, pastanın ve masanın favorisi tren vagonu görüntüsündeki biber, salatalık, domates ve peynir çeşitleri ile hazırladığım tabağın resmine yer veriyorum.

Yine masada olan bir çoğunuzun muhakkak bildiği aramızda bilmiyen varsa tarif defterinde yer verebileceği somon pasta ve enginar salatası tarfini bu hafta sizlerle paylaşmak istedim.