Bu şabat okuyacağımız Vaethanan (ואתחנן) peraşasında Moşe Tanrı’nın verdiği emirlerin öneminden bahseder.
Geçen haftaki peraşada Moşe, vaad edilen topraklara girereken, yeni neslin inançlı ve cesur olmaları gerektiği ile ilgili cesaretlendirici söyler söylemişti. Bu haftaki peraşada ise Moşe, Tanrı’nın verdiği emirlere deyinmeye başlar. Tanrı’nın verdiği emirler zincirinin en yüksek doruğu, bütün milletin şahit olduğu on emrin bizzat Tanrı tarafindan söylenmesidir. Vaad edilen topraklara girmek üzere olan milletin gençleri bu tarihte bir defa olan, muhteşem olaya bizzat katılmamışlardır. Moşe on emri millete tekrardan hatırlatır. Şemot kitabında okuduğumuz on emirle, bu haftaki perşada Moşe tarafından tekrarlanan on emir arasında bazı farklara rastlarız. Bence bu farkların en önemlileri Şabat ile ilgilidir.
Şabat’ı hatırlama (זכור), onu muhafaza etmek (שמור) şeklinde belirtilir.
Kölelerin bile Şabat günü iş yapma yasağına bir sebep eklenmıştir:
“Erkek ve kadın kölelerin senin gibi dinlensinler” (Devarim, 5, 13)
(“Hizmetçilere, Şabat yerine hafta arası bir gün tatil veririm” bahanesi ile, ben Şabat günü dinlenirken onları çalıştırmamalıyım.)
Şabat günü iş yapma yasağının amacı da farklıdır. Şemot kitabında dünyanın Tanrı tarfından yaradılışı ve yedinci gün istirahatının hatırlanması amaç olarak belirtilirken, Devarim’de amaç Tanrı’nın milleti Mısır köleliğinden kurtarmasını hatırlamaktır.
(Millet olarak tarih sahnesine çıkmamız, dünyanın yaradılışı kadar önemlidir ve bunu her hafta hatırlamakta fayda vardır.)
On emri tekrarladıktan sonra Moşe, bu safhada, Tanrı’nın verdiği emirler hakkında genel olarak bahseder.
Bak, Tanrı Ad.’ın bana emrettiği kanunları ve adalet kurallarını, sizlerin miras olarak almak için girmekte olduğunuz topraklarda uygulamanız için, sizlere öğrettim. Onları muhafaza edin ve yapın çünkü onlar milletlerin gözleri önünde sizin bilginiz ve zekânızdır. Bu kanunları işittiklerinde “sadece bilgin ve akıllı bu büyük millet” derler. (Devarim 4, 5-6)
Bir başka deyişle, Tanrı’nın emirleri bilgiyi, aklı ve zekâyı belirtir.
Çocukların, Tanrı’nın emrettiği bu kurallar nedendir diye sorduklarında öncelikle onun bizleri Mısır esaretinden kurtardığını belirterek şu sekilde açıkla:
Ad. bu kanunları yapmamızı, Tanrımız Ad.’dan korkmamız, ve bize bütün günlerde, şimdi olduğu gibi, iyi olması için, bize emretti. Bu emirleri, Tanrı’nın önünde bizlere emrettiği gibi, muhafaza edip yaparsak bizler için doğruluk olacaktır. (Devarim 6, 24-25)
Bu sözlerle Moşe Tora emirlerinin yeni topraklarda halkın iyiliği ve doğruluğu için önem taşıdığını belirtir. Ancak, yeni topraklardaki diğer milletlerin tanrılarının ardından kesinlikle gidilmemelidir. Hatta
Onlarla evlenmiyeceksin, senin kızını onun oğluna verme ve onun kızını senin oğluna alma. Çünkü oğlunu benden uzaklaştırır ve başka tanrılara hizmet ederler. Ad. sizlere hiddetlenir ve sizleri çabukça yok eder. (Devarim 7, 3-4)
Moşe’nin Tanrı’nın emirlerinin teferruatına girmeden millete söylediği genel uyarıları özetlemek gerekirse, bu emirler İsrael oğulları için girmek üzere oldukaları topraklarda bir millet olama çerçevesini teşkil eder. Kanunlar, bilgili, akıllı ve zekâlıdır. Bu kanunlara, dolayısı ile Tanrı’ya sadık kalmak için yerli miletlerle kesinlikle ailevi ilişkide bulunulmamalıdır. Eğer yerli halkla evlilik ilişkileri doğarsa, bu, milletin yok olması demektir.