60 yıllık bir tarihi olan İsrail’deki Türkiyeliler Birliği’nin geçmiş dönem başkanlarının izinde giderken iki tanesi hariç hepsinin bilgisine ulaşmayı ve fotoğraflarını elde etmeyi başarıyoruz.
Birliğin kurucusu Av.Yehuda Adiri (ZL)’ın eşi Jeni bizi bilgilendiriyor ve eşinden sonra Sabetay Leon’un başkanlık yaptığını, çok başarılı olduğunu, hatta Batyam’da ismini taşıyan bir sinagogun dahi bulunduğunu söylüyor.
Ovi Roditi Gülerşen ile birlikte “Beit Knesset Yotsei Turkiya-Sabetay Leon” sinagogunu ziyarete hazırlanırken hiç bilmediğimiz bu kutsal mekânın varlığı bizler için oldukça sevindirici bir sürpriz oluyor.
Rehov Daniel 67 no.’da yer alan sinagoga cadde üzerinden dar bir sokaktan geçtikten sonra ulaşılıyor.
Beit Knesset 1970 yılında Shlomo Benbasan’ın öncülüğü ile inşa edilmiş. İlk yönetim kurulunda Alber Behar, Rafael Bardavit, Sabetay Galimidi, Hayim Pekgöz ve Moshe Benmelek yer almış.
Halen hazanlık yapan Sabetay Galimidi’ye sinagoga niye Sabetay Leon’un adının verildiğini sorduğumuzda, 45 yıl önce çok genç yaşta vefat eden Sabetay Leon’u hiç tanımadığını, inşasında özellikle hem belediyede, hem de moatsada görevli olan Shlomo Benbasan’ın çok emeği geçtiğini söylüyor.
Sinagog dış görünüşüne göre içi oldukça büyük.1986 yılında Neve Şalom katliamı sırasında düzenlenen anma töreninde hazır bulunduğumu anımsıyorum.
Sabetay Galimidi, Yakov Kohen’in 1990 yılına kadar Rav. Yeshua Habib ile birlikte hazanlık yaptığını, Habib’in şu anda 97 yaşında olduğunu ve o tarihten sonra bu görevi kendisinin yüklendiğini anlatıyor.
Minyan olup olmadığını sorduğumuzda bu konuda hiçbir sıkıntı yaşamadıklarını, hatta her gün değişik bir ravın Limud Tora dersi verdiğini ancak artık yahidler arasında Türkiyeli Yahudilerin pek kalmadığını söylüyor.
Galimidi cemaatin yoğun olduğu zamanlarda haftada üç Bar Mitzva yapıldığını, Ovadya Benbasat’ın bu sinagogda evlendiğini ifade etti. Yahidlerin sayısının azalmasında Türkiyeli Yahudilerin Batyam’ı terk etmelerinin dışında eskiden bu şehirde mevcut olan 60 sinagog yerine bugün bu rakamın 160’a çıktığını, Rehov Daniel’de bile beş sinagog bulunduğunu söyledi.
Biz sinagoga adını veren Sabetay Leon (ZL) hakkında daha fazla bilgi edinebilmek, en azından bir akrabasından fotoğrafını bulabilmek umudu ile sinagogdan ayrıldık.
Yakup Barokas
