Rav Lau: Yahudilerin şimdiki durumları
Rav Shraga Simmons’un Rav Israel Meir Lau ile yaptığı röportaj
Düşündürücü bir konuşma
Rav Israel Meir Lau 10 yıl müddetle İsrail Hahambaşısı olduktan sonra yirmi yıldan beri de Tel Aviv Hahambaşısı olarak görev yapmakta. 8 yaşında, o (Uçurumun dışında) başlıklı Otobiyografisinde anlattığı gibi, kendisiö Buchenwald Nazi toplama kampından en genç kurtulabilen en genç kişidir. Şimdi de gelecek nesiller için Holokost hatırasını canlı koruma amaçlı Yad Vashem’in başkanlığını yürütmektedir.
Rav Lau , New York'ta 17 ve 19 Kasım arasında gerçekleşecek Eş HaTora (Tora’nın ateşi) başlıklı konferansın en önemli konuşmacısı olacaktır. Tel Aviv’deki ofisinde AishLatino temsilcisi Rav Shraga Simons ile yaptığı konuşma şudur :
Rav Simons: Birçok genç Yahudi, İsrail'den ve Yahudi mirasından kendisini kopmuş veya ilgisiz hissediyor. Kesintisiz olarak bir haham zincirinin 38'inci neslisiniz, bu genç Yahudilere mesajınız nedir?
Rav Lau: Atletizmde bayrak yarışları var. Bir kişi 100 metre koşar ve elindeki bayrağı bir sonraki koşucuya geçirir. Makabiler döneminde, geçirilen bir bayrak değil, meşale idi. Yahudiler için ateşin anlamlı bir yeri vardır: Tevrat "ateş yasası" olarak adlandırılır (Tesniye 33: 3.) Ve adı Eş haTora oradan gelir - Tevrat'tan ateşi. Ateş aydınlatır ve ısıtır. Yahudi geleneğinin meşalesi, Avraham Avinu zamanından itibaren yaklaşık 4000 yıldan bu yana kuşaktan kuşağa aktarıldı.
Bu genç bir kişiye derim ki: meşale artık ellerinizde. Kuşaklardaki bayrak yarışına katılıyorsunuz. Ne yapacaksın? Ateşi söndürecek mi yoksa bir sonraki kuşağa iletecek misin? Daha önceki tüm nesiller, bu mirasın tamamını size, sizin de gönderdiklerini iletmeye devam edeceğinize güvenerek ilettiler. Aynaya bakın ve kendinize sorun: Ateşi söndürmek doğru mudur? Bana değil, kendinize bunun cevabını vermeğe mecbursunuz..
Rav Simons : Avrupa'da anti-Semitizm, yıllardır olduğundan daha kötü. Örneğin, Fransa'da yaşayan, İbranice konuşmayan ve Fransa'da ailesi, arkadaşları ve kariyeri bulunan genç bir Yahudi adam düşünün; Ancak, o ülkedeki geleceğinden endişe duyuyor. Geleceğinin İsrail'de olduğunu hissetmesi için onu nasıl ikna edebileceksiniz?
Rav Lau: Bilinmeyen bir şeyi sevmek veya değer vermek mümkün değildir. Evlenecek erkeği veya kadını seçerken, birçok soru sorulmalıdır; Onların derinliklerini anlamak için diğer kişinin gözlerine iyice bakıarsınız. Bir bağlantı mı kuruyor musun kuramıyor musun musun?
Bu nedenle cevap, İsrail'de bir muayyen bir zamanınızı geçirmeniz gerektiği. Seyahat edin, insanlarla tanışın, Batı Duvarı'nı ziyaret edin, tarih öğrenin. Sonra bir karar verebilirsiniz.
Moshe İsrail topraklarına girmeyi çok istedi, ancak o rüyayı yerine getirme imtiyazına sahip değildi. Moshe'nin yapamadığı şeyi elde etme şansımız var. Tanrının Avraham’a olan emrini anlamak zorundasınız: Leh leha - "sana göstereceğim topraklara git". Yitzkak'un neden İsrail dışına çıkmamaya özen gösterdiğini anlamalısınız. Soykırım sırasında Rusya'da, Irak'ta, hatta Fransa'da Yahudi cemaatlerinin tarihini ve yüzyıllar boyu uğradıklarını, diğer birçok diaspora topluluğunu inceleyin. Kral Davud zamanından beri İsrail kesintisiz ve devamlı bir Yahudi yerleşimi zincirine sahiptir. Sizin bu bağlantınızı anlamak zorundasınız.
Rav Sımons: Bugün İsrail'de dindar Yahudiler ile laık olanlar arasında bir gerginlik var. Durumu iyileştirmek ve tarafların yaklaşması için ne yapabiliriz?
Rav Lau: Basit bir çözüm yok. Bu çok, çok uzun bir yoldur. Laik Yahudiler için başlıca problem Şabattır. Dediler ki: "Neden bana Şabat'ta otobüs veya tren olamayacağını bana empoze etmek istersiniz? Bu dini baskıdır! Sen istersen sinagoga gidebilirsin, ama benim yaşamama da izin ver ¡ "
Ne yazık ki, pek çok Yahudinin algısı, Şabat'ın yalnızca "yasak olan her şey" ile ilgili olmasıdır. Sigara içmek yasaktır, araba kullanmak yasaktır. Elektrik yasaktır, yemek pişirmek yasaktır, yazı yazmak yasaktır. Telefonu kullanmak, çamaşır yıkamak, televizyon izlemek veya radyo dinlemek yasaktır. Yüzme veya alışveriş yapmak yasaktır. Yasak, yasak, yasak!
Sorun şabat'ın yalnız kısıtlayıcı tarafı hakkında konuşulmasıdır, ancak güzellik ve olumlu tarafları konuşulmaz. Şabat mumlarını yakmak, Leha Dodí ile Şabat'a hoş geldiniz duası, ailenin bira raya gelmesi, Kidush ve güzel Şabat masası, Şabat şarkıları söylemek, haftalık Tevrat paraşa’sının derinlik ve bilgeliğ, bunların bilincide değiller ve anlamıyorlar.
Tadına bakmadan, onu tatmadan Şabat’ı hiçbir zaman kimse sevemez. Her şeyden önce Şabat'ı yaşamak zorundasını işte o zaman bunun kalbinize hitab edip etmediğini anlar, bundan ziyade plaja gitmek mi yoksa alışverişe gitmeye mi karar verebilirsiniz. Aslında düşnürseniz bu faaliyetleri yapmak için haftada altı günümüz daha var.
Tora’da Şabat'ın iki yönü - olumlu ve olumsuz – Sinay dağında Moshe’ye verilirken tek bir açıklama ile söylendi. Tora, pozitif yönü (zahor) On Emirin birincisinde (Çıkış 20: 8) yazılmıştır Negatif yönü,( şamor) on emirden ikincisindedir (Tesniye 5:12. Olumlu yönün ilk olarak gösterilmesi tesadüf değildir. Fakat, laik bir Yahudi, dışarıdan bir gözlemci olarak yalnızca olumsuzluğu görebilir.
Geçmiş nesillerde, dindar olmayan Yahudilerin Şabat’ı ve geleneklerini uygulayan en azından bir dedesi vardı. Yaz tatillerinde, dedelerini ziyarete gittiklerinde, mum yaktıklarını ve özel Şabat yemeği olan (hamin veya cholent) tadına baktıklarını anlatabilirlerdi. Ne yazık ki, bugün Şabat'ı deneyimlemeye yönelik bu fırsatlar daha nadirdir.
Çözüm elimizdedir. İnsanları evlerimize davet etmeliyiz, Onlara Şabat sofrasının güzelliğini gösterelim. Kendisine nazikçe sorabiliriz: "Ne kaybedebilirsiniz? Sana hiçbir şeye mal olmaz, incitmez, bir kere gelin ve deneyin. " Basit bir davet, aslında diğerini önemsediğinizi de ifade eder.
Birkaç yıl önce, İsrail İçişleri Bakanı olan Gideon Saar (laık ve Yahudilik kurallarını pek uygulamayan bir şahıs), Şabat günleri Tel Aviv süpermarketlerinin açık kalabilmelerini sağlayan bir yasa imzalamak üzereydi. Shavuot ve Rosh Hashanah etkinliklerinde , Guideon ve eşini evime davet ettim.
Ona düşünmesini rica ettim. Süpermarkette kimler çalışır? Kim ürünleri raflara dizer? kasiyer kimdir? kapıdaki güvenlik görevlisi kimdir? Yerleri temizleyenler kimler? Onlar Rusya ve Etiyopya'dan gelen yeni göçmenler ve masraflarını karşılamaya için tatil günlerinde çalışan üniversite öğrencileri. Bunların hepzi bütün hafta zaten köle gibi çalışıyorlar. Maazallah deseler ki : "ben Şabat'ta çalışmıyorum", supermarket patronu cevap verecek: "o zaman sana ihtiyacım yok".
Bu arada, süpermarket sahibi Monte Carlo'da tatile çıkar, ona daha fazla satış lazımdır, onun için süpermarketin Şabat olması ihtiyacı vardır. Özel bir uçağa sahip olmak yeterli değildir; Ayrıca özel bir yata ihtiyacı var. Hiç olmazsa haftanın bir tek gününde "kitabın insanları veya people of the book" olarak tanımlanabilelim, "ticaretin adamları."olmayalım.
Şabat gününün, hem dini, sosyal ve ulusal devlet düzeyinde uyulması birçok nedeni olan bir mefhumdur. Evrenin yaratılışının bir göstergesi olarak, Şabat tektanrıcılığın temelidir. Şabat ie biz Yahudi milletinin Mısır köleliliğinden kurtuluşumuzla sonuçlanan gelen göç anılır. Şabat insanlar arasında en büyük eşitleyici faktördür: hiçbir sosyal farklılık bahis mevzuu değildir, "patron ve çalışan"a aynı derecedehitab eder. Şabat bedenin istirahati, ruhun yüceltilmesi demektir.
Tel Aviv'in ilk belediye başkanı Meir Dizengoff, bütün dükkanlar ve eğlence yerlerinin Şabat boyunca kapalı olması gerektiği kuralını getirmiştir.. Dizengoff'tan laik bir insandı, , ama o kim Şabat’a zarar verirse aslında Yahudilerin birliğine zarar vereceğini anladı .
İsrail'de çocuklar haftanın altı günü okula gider. Hafta boyunca, aile, ebeveynler ve çocukları, karı koca , oturup konuşabilmek için zamanları sınırlıdır. Tek müsait gün Şabat'tır. Bu gün, ailede birlik yaratmak bakımından ön kurmak için bir gün.
Peki ebeveynler süpermarkette çalışıyorsa ne olur? Çocukların okula gitmedikleri haftanın bu tek gününde anne*babaları, çocuklarıyla vakit geçirme yerine , mağaza veya iş sahibinin cebini doldurmaya çalışıyorlar. Bu adil mi? 2000 yıl sonra bizim vatana dönme hayallerimizin gerçekleşmesi böyle mi olmalı?
Tevrat’ta Esav’ın durumunda olduğu gibi, "düşük ücretle –bir tabak mercimekle" için en önemli değerlerimizi değiştirmeelim.
Guideón Saar'a söylediğim buydu. Bu konuşmadan sonra Şabat günü süpermarketlere açma yetkisi veren yasa önüne getirilince kendileri bunu imzalamadı.
Eş haTora konferansına kayıtlı olanlar Rav İsrael Meir Lau ve bugün İsrael Hahambaşısı olan oğlu Rav David Lau dinlemek ve onlarla karşılaşma fırsatı elde edecekler. Yahudi milletinin yarını’nın ve neler yapılması gerektiğinin görüşüleceği bu konferansa Güney Afrika Hahambaşısı Warren Goldstein, dünyanın her tarafından önemli eğitimciler ve onlarca Yahudi cemaat liderleri katılacak ve sorularını dile getirebilecek.
Konferans 17 ve 19 Kasım tarihinde Stamford, Connecticu’ta yer alıyor.
Temas etmek isteyenler için e-mail : conference@aish.com veya website www.aishconference.com
Bu reportaj: http://www.aishlatino.com/iymj/mj/Rav-Lau-La-situacion-actual-de-los-judios.html adres’nden Selim Amado tarafindan tercu